• Home
• Canon Text
• 28 vītaśokāvadānam

28 vītaśokāvadānam

Technical Details

28 vītaśokāvadānam|



yadā rājñā aśokena bhagavacchāsane śraddhā pratilabdhā, tena caturaśītidharmarājikāsahasraṃ pratiṣṭhāpitaṃ pañcavārṣikaṃ ca kṛtam| trīṇi śatasahasrāṇi bhikṣūṇāṃ bhojitāni yatraiko'rhatāṃ dvau śaikṣāṇāṃ pṛthagjanakalyāṇakānāṃ ca| (sa)samudrāyāṃ pṛthivyāṃ janakāyā yadbhūyasā bhagavacchāsane'bhiprasannāḥ| tasya bhrātā vītaśoko nāma tīrthyābhiprasannaḥ| sa tīrthyairvigrāhitaḥ-nāsti śramaṇaśākyaputrīyāṇāṃ mokṣa iti| ete hi sukhābhiratāḥ parikhedabhīravaśceti| yāvadrājñā aśokenocyate-vītaśoka, mā tvamanāyatane'prasādamutpādaya, api tu buddhadharmasaṃghe prasādamutpādaya| eṣa āyatanagataḥ prasāda iti| atha rājā aśoko'pareṇa samayena mṛgavadhāya nirgataḥ| atra vītaśokenāraṇye ṛṣirdṛṣṭaḥ pañcātapenāvasthitaḥ| sa ca kaṣṭatapaḥ sārasaṃjñī| tenābhigamya pādābhivandanaṃ kṛtvā sa ṛṣiḥ pṛṣṭa-bhagavan, kiyacciraṃ te ihāraṇye prativasataḥ ? sa uvāca-dvādaśa varṣāṇīti| vītaśokaḥ kathayati- kastavāhāraḥ ? sa ṛṣiruvāca- phalamūlāni| kiṃ prāvaraṇam ? darbhacīvarāṇi| kā śayyā? tṛṇasaṃstaraṇam| vītaśoka uvāca-bhagavan, kiṃ duḥkhaṃ bādhate? ṛṣiruvāca-ime mṛgā ṛtukāle saṃvasanti| yadā mṛgānāṃ saṃvāso dṛṣṭo bhavati, tasmin samaye rāgeṇa paridahyāmi| vītaśoka uvāca- asya kaṣṭena tapasā rāgo'dyāpi na bādhyate, prāgeva śramaṇāḥ śākyaputrīyāḥ svāstīrṇāsanaśayanopasevinaḥ| kuta eṣāṃ rāgaprahāṇaṃ bhaviṣyati ? āha ca-



kaṣṭe'smin vijane vane nivasatāṃ vāyvambumūlāśināṃ

rāgo naiva jito yadīha ṛṣiṇā kālaprakarṣeṇa hi|

bhuktvānnaṃ saghṛtaṃ prabhūtapiśitaṃ dadhyuttamālaṃkṛtaṃ

śākyeṣvindriyanigraho yadi bhavedvindhyaḥ plavetsāgare||1||



sarvathā vañcito rājā aśoko yacchramaṇeṣu śākyaputrīyeṣu kārāṃ karoti| etacca vacanaṃ śrutvā rājā upāyajño'mātyānuvāca- ayaṃ vītaśokastīrthyābhiprasannaḥ| upāyena bhagavacchāsane'bhiprasādayitavyaḥ| amātyā āhuḥ - deva, kimājñāpayasi ? rājā āha- yadā ahaṃ rājā alaṃkāraṃ mauliṃ paṭṭaṃ cāpanayitvā snānaśālāṃ praviṣṭo bhavāmi, tadā yūyaṃ vītaśokasyopāyena mauliṃ paṭṭaṃ ca baddhvā siṃhāsane niṣādayiṣyatha| evamastu iti| yāvadrājā rājālaṃkāraṃ mauliṃ paṭṭaṃ cāpanayitvā snānaśālāyāṃ praviṣṭaḥ, tato'mātyairvītaśoka ucyate-rājño'śokasyātyayāt tvaṃ rājā bhaviṣyasi| imaṃ tāvadrājālaṃkāraṃ pravaramauliṃ paṭṭaṃ ca baddhvā siṃhāsane niṣīdayiṣyāmaḥ-kim śobhase na veti| taistadābharaṇamauliṃ paṭṭaṃ ca baddhvā siṃhāsane niṣādito rājñaśca niveditam| tato rājā aśoko vitaśokaṃ rājālaṃkāraṃ maulipaṭṭabaddhaṃ ca siṃhāsanopaviṣṭaṃ dṛṣṭvā kathayati- adyāpyahaṃ jīvāmi| tvaṃ rājā saṃvṛtaḥ| tato rājñā abhihitam- ko'tra ? tato yāvadvadhyaghātakā nīlāmbaravasanāḥ pralambakeśā ghaṇṭāśabdapāṇayo rājñaḥ pādayornipatyovāca- deva, kimājñāpayasi ? rājā āha-vītaśoko mayā parityakta iti| yāvadvītaśoka ucyate- saśasrairvadhyaghātairasmābhiḥ parivṛto'sīti| tato'mātyā rājñaḥ pādayornipatyovāca- deva, marṣaya vītaśokam| devasyaiṣa bhrātā| tato rājñā abhihitam-saptāhamasya marṣayāmi| bhrātā caiṣaḥ| mama bhrātuḥ snehādasya saptāhaṃ rājyaṃ prayacchāmi| yāvat tūryaśatāni saṃpravāditāni, jayaśabdaiścānanditam, prāṇiśatasahasraiścāñjaliḥ kṛtaḥ, strīśataiśca parivṛtaḥ| vadhyaghātakāśca dvāri tiṣṭhanti| divase gate vītaśokasyāgrataḥ sthitvā ārocayanti- nirgataṃ vītaśoka ekaṃ divasam| ṣaḍahānyavaśiṣṭāni| evaṃ dvitīye divase| vistareṇa yāvatsaptāhadivase vītaśoko rājālaṃkāravibhūṣito rāġyo'śokasya samīpamupanītaḥ| tato rājñā aśokenābhihitam-vītaśoka, kaccitsugītaṃ sunṛtyaṃ suvāditamiti ? vītaśoka uvāca- na me dṛṣṭaṃ vā syācchrutaṃ veti| āha ca-



yena śrutaṃ bhavedgītaṃ nṛtyaṃ cāpu nirīkṣitam|

rasāścāsvāditā yena sa bhūyāttava nirṇayam|| 2||



rājā āha- vītaśoka, ida mayā rājyaṃ saptāhaṃ tava dattam, tūryaśatāni saṃpravāditāni, yajaśabdaiśvānanditam, añjaliśatāṇi pragṛhītāni, strīśataiśca paricīrṇaḥ| kathaṃ tvaṃ kathayasi- naiva me dṛṣṭaṃ na śrutamiti ? vītaśoka uvāca -



na me dṛṣṭaṃ nṛtyaṃ na ca nṛpa śruto gītaninado

na me gandhā ghrātā na khalu rasā me'dya viditāḥ|

na me spṛṣṭaḥ sparśaḥ kanakamaṇihārāṅgajanitaḥ

samūho nārīṇāṃ maraṇaparibaddhena manasā|| 3||



striyo nṛttaṃ gītaṃ bhavanaśayanānyāsanavidhi -

rvayo rūpaṃ lakṣmirbahuvividharatnā ca vasudhā|

nirānandā śūnyā mama nṛpa varaśayyā gatasukhā

sthitān dṛṣṭvā dvāre vadhakapuruṣānnīlavasanān||4||



śrutvā ghaṇṭāravaṃ ghoraṃ nīlāmbaradharasya hi|

bhayaṃ me maraṇājjātaṃ pārthivendra sudāruṇam||5||



mṛtyuśalyaparīto'haṃ nāśrauṣidgītamuttamam

nādrākṣaṃ nṛpate nṛttaṃ na ca bhoktuṃ manaḥspṛhā||6||



mṛtyujvaragṛhītasya na me svapno'pi vidyate|

kṛtsnā me rajanī yātā mṛtyumevānucintayan||7||



rājā āha- vītaśoka, mā tāvat tavaikajanmikasya maraṇabhayāttava rājaśriyaṃ prāpya harṣo notpannaḥ| kiṃ punarbhikṣavo janmaśatamaraṇabhayabhītāḥ sarvāṇyupapattyāyatanāni duḥkhānyanusṛtāni paśyanti| narake tāvaccharīrasaṃtāpakṛtamagnidāhaduḥkhaṃ ca, tiryakṣu anyonyabhakṣaṇaparitrāsaduḥkham, preteṣu kṣuttarṣaduḥkham, paryeṣṭisamudācāraduḥkhaṃ manuṣyeṣu, cyavanapatanabhraṃśaduḥkhaṃ deveṣu| ebhiḥ pañcabhirduḥkhairstrailokyamanuṣaktam| śārīramānasairduḥkhairutpīḍitā vadhakabhūtān skandhān paśyanti, śūnyagrāmabhūtānyāyatanāni, caurabhūtāni viṣayāṇi, kṛtsnaṃ ca traidhātukamanityatāgninā pradīptaṃ paśyanti| teṣāṃ rāgaḥ kathamutpadyate ? āha ca-



mā tāvadekajanmikasya maraṇabhayāttava na jāyate harṣaḥ|

manasi viṣayairmanojñaiḥ satataṃ khalu paśyamānasya||8||



kiṃ punarjanmaśatānāṃ maraṇabhayamanāgataṃ vicintayatām|

manasi bhaviṣyati harṣo bhikṣuṇāṃ bhojanādyeṣu||9||



teṣāṃ tu vastraśayanāsanabhojanādi

mokṣe'bhiyuktamanasāṃ janayeta saṅgam|

paśyanti ye vadhasaśatrunibhaṃ śarīra-

mādīptaveśmasadṛśāṃśca bhavānanityān||10||



kathaṃ ca teṣāṃ na bhavedvimokṣo

mokṣārthināṃ janmaparāṅmukhānām|

yeṣāṃ manaḥ sarvasukhāśrayeṣu

vyāvartate padmadalādivāmbhaḥ||11||



yadā vītaśoko rājñā aśokenopāyena bhagavacchāsane'bhiprasāditaḥ, sa kṛtakapuṭa uvāca-deva, eṣo'haṃ taṃ bhagavantaṃ tathāgatamarhantam samyaksaṃbuddhaṃ śaraṇaṃ gacchāmi dharmaṃ ca bhikṣusaṃghaṃ ceti| āha ca -

eṣa vrajāmi śaraṇaṃ vibuddhanavakamalavimalanibhanetram|

budhavibudhamanujamahitaṃ jinaṃ virāgaṃ ca saṃghaṃ ca|| 12|| iti||



atha rājā rājā aśoko vītaśokaṃ kaṇṭhe pariṣvajyovāca-na tvaṃ mayā parityaktaḥ, api tu buddhaśāsanābhiprasādārthaṃ tava mayā eṣa upāyaḥ pradarśitaḥ| tato vītaśoko gandhapuṣpamālyādivāditrasamudayena bhagavataścaityānarcayati, saddharmaṃ ca śṛṇoti, saṃgho ca kārāṃ kurute| sa kurkuṭārāmaṃ gataḥ| tatra yaśo nāma sthaviro'rhan ṣaḍabhijñaḥ| sa tasya purato niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya| sthaviraśca tamavalokayitumārabdhaḥ| sa paśyati vītaśokamupacitahetukaṃ caramabhavikam| tenaivāśrayeṇārhattvaṃ prāptavyam| tena tasya pravrajyāyā varṇo bhāṣitaḥ| tasya śrutvā spṛhā jātā- pravrajeyaṃ bhagavacchāsane| tata utthāya kṛtāñjaliḥ sthaviramuvāca-labheyāhaṃ svākhyāte dharmavinaye pravrajyāmupasaṃpadaṃ bhikṣubhāvam| careyamahaṃ bhavato'ntike brahmacaryam| sthavira uvāca- vatsa, rājānamaśokamanujñāpayasveti| tato vītaśoko yena rājā aśokastenopasaṃkramya kṛtāñjaliruvāca- deva, anujānīhi mām| pravrajiṣyāmi svākhyāte dharmavinaye samyageva śraddhayā agārādanagārikām| āha ca-



udbhrānto'smi niraṅkuśo gaja iva vyāvartito vibhramāt

tvadbuddhiprabhavāṅkuśena vidhivadbuddhopadeśairaham|

ekaṃ tvamarhasi me varaṃ pradarśituṃ tvaṃ pārthivānāṃ pate

lokālokavarasya śāsanavare liṅgaṃ śubhaṃ dhārayet||13||



śrutvā ca rājā sāśrukaṇṭho vītaśokaṃ kaṇṭhe pariṣvajyovāca-vītaśoka, alamanena vyavasāyena| pravrajyā khalu vaivarṇikābhyupagatāvāsaḥ, pāṃśukūlaṃ prāvaraṇaṃ parijanojjhitam, āhāro bhaikṣyaṃ parakule, śayanāsanaṃ vṛkṣamūle tṛṇasaṃstaraḥ parṇasaṃstaraḥ, vyābādhe khalvapi bhaiṣajyamasulabhaṃ pūtimūtraṃ ca bhojanam| tvaṃ ca sukumāraḥ śītoṣṇakṣutpipāsānāṃ duḥkhānāmasahiṣṇuḥ| prasīda, nivartaya mānasam| vītaśoka uvāca-deva ,



naiva hi jāne taṃ nūnaṃ viṣayatṛṣito'nāyāsavihataḥ

pravrajyāṃ prāptukāmo na ripuhṛtabalo naivārthakṛpaṇaḥ|

duḥkhārtaṃ mṛtyuneṣṭaṃ vyasanaparigataṃ dṛṣṭvā jagadidaṃ

panthānaṃ janmabhīruḥ śivamabhayamahaṃ gantuṃ vyavasitaḥ||14||



śrutvā ca rājā aśokaḥ satvaraṃ praruditumārabdhaḥ| atha vitaśoko rājānamanunayannuvāca- deva,



saṃsāradolāmabhiruhya lolāṃ

yadā nipāto niyataḥ prajānām|

kimarthamāgacchati vikriyā te

sarveṇa sarvasya yadā viyogaḥ||15||



rājā āha-vītaśoka, bhaikṣe tāvadabhyāsaḥ kriyatām| rājakule vṛkṣavāṭikāyāṃ tasya tṛṇasaṃstaraḥ saṃstṛtaḥ, bhojanaṃ cāsya dattam| so'ntaḥpuraṃ paryaṭati, marhārhaṃ cāhāraṃ na labhate| tato rājñā antaḥpurikā abhihitā-pravrajitasārūpyamasyāhāramanuprayacchateti| tena yāvadabhidūṣitā pūtikulmāṣā labdhāḥ| tāṃśca paribhoktumārabdhaḥ| dṛṣṭvā rājñā aśokena nivāritaḥ| anujñātaśca-pravraja, kiṃ tu pravrajitvā upadarśayiṣyasi| sa yāvat kurkuṭārāmaṃ gataḥ| tasya buddhirutpannā-yadīha pravrajiṣyāmi, ākīrṇo bhaviṣyāmi| tato videheṣu janapadeṣu gatvā pravrajitaḥ| tatastena yujyatā yāvadarhattva prāptam| athāyuṣmato vītaśokasyārhattvaṃ prāptasya vimuktiprītisukhasaṃvedina etadabhavat- asti khalu me- pūrvaṃ rājño'śokasya gṛhadvāramanuprāptaḥ| tato dauvārikamuvāca- gaccha, rājño'śokasya nivedaya-vītaśoko dvāri tiṣṭhati devaṃ draṣṭukāma iti| tato dauvāriko rājānamaśokamabhigamyovāca-deva, diṣṭyā vṛddhiḥ| vītaśoko'bhyāgato dvāri tiṣṭhati devaṃ draṣṭukāmaḥ| tato rājñā abhihitam- gaccha, śīghraṃ praveśayeti| yāvadvītaśoko rājakulaṃ praviṣṭaḥ| dṛṣṭvā ca rājā aśokaḥsiṃhāsanādutthāya mūlanikṛttaṃ ica drumaḥ sarvaśarīreṇāyuṣmantaṃ vitaśokaṃ nirīkṣamāṇaḥ prarudannuvāca-



bhūteṣu saṃsargagateṣu nityaṃ

dṛṣṭvāpi māṃ naiti yathā vikāram|

vivekavegādhigatasya śaṅke

prajñārasasyātirasasya tṛptaḥ|| 16||



atha rājño'śokasya rādhagupto nāmāgrāmātyaḥ| sa paśyati-āyuṣmato vītaśokasya pāṃśukūlaṃ ca cīvaraṃ mṛṇmayaṃ pātraṃ yāvadannaṃ bhaikṣyaṃ lūhapraṇītam| dṛṣṭvā ca rājñaḥ pādayornipatya kṛtāñjaliruvāca- deva, yathā ayamalpecchaḥ saṃtuṣṭaśca, niyatamayaṃ kṛtakaraṇīyo bhaviṣyati, prītirutpādyeta| kutaḥ ?



bhaikṣānnabhojanaṃ yasya pāṃśukūlaṃ ca cīvaram|

nivāso vṛkṣamūlaṃ ca tasyāniyataṃ katham|| 17||



nirāśravaṃ yasya mano viśālaṃ

nirāmayaṃ copacitaṃ śarīram|

svacchandato jīvitasādhanaṃ ca

nityotsavaṃ tasya manuṣyaloke||18||



śrutvā tato rājā prītamanā uvāca-

apahāya mauryavaṃśaṃ magadhapuraṃ sarvaratnanicayaṃ ca|

dṛṣṭvā vaṃśanivahaṃ prahīṇamadamānamohasārambham||19||



atyuddhṛtamiva manye yaśasā pūtaṃ puramivaṃ mahaṃ ca|

pratipadyatāṃ tvayā daśabaladharaśāsanamudāreṇa||20||



atha rājā aśokaḥ sarvāṅgena parigṛhya prajñapta evāsane niṣādayāmāsa, praṇītena cāhāreṇa svahastaṃ saṃtarpayati| bhuktavantaṃ viditvā dhautahastamapanītapātramāyuṣmato vītaśokasya purato niṣaṇṇo dharmaśravaṇāya| athāyuṣmān vītaśoko rājānamaśokaṃ dharmyayā kathayā saṃdarśayannuvāca-



apramādena saṃpādya rājyaiśvaryaṃ pravartatām|

durlabhā trīṇi ratnāni nityaṃ pūjaya pārthiva||21||



sa yāvaddharmyayā kathayā saṃharṣayitvā saṃprasthitaḥ||



atha rājā aśokaḥ kṛtakarapuṭaḥ pañcabhiramātyaśataiḥ parivṛto'nekaiśca paurajanapadasahasraiḥ parivṛtaḥ puraskṛta āyuṣmantaṃ vītaśokamanuvrajitumārabdhaḥ| vakṣyati hi-



bhrātā jyeṣṭhena rājñā tu gauraveṇānugamyate|

pravrajyāyāḥ khalu ślāṣyaṃ saṃdṛṣṭikamidaṃ phalam|| 22||



tata āyuṣmān vītaśokaḥ svaguṇānudbhāvayan paśyataḥ sarvajanakāyasya ṛddhyā vaihāyasamutpatya prakrāntaḥ| atha rājā aśokaḥ kṛtakarapuṭaḥ prāṇiśatasahasraiḥ parivṛtaḥ puraskṛto gaganatalāvasaktadṛṣṭirāyuṣmantaṃ vītaśokaṃ nirīkṣamāṇa uvāca-



svajanasnehaṃniḥsaṅgo vihaṃga iva gacchasi|

śrīrāganigadairbaddhānasmān pratyādiśanniva||23||



ātmāyattasya śāntasya manaḥsaṃketacāriṇaḥ|

dhyānasya phalametacca rāgāndhairyanna dṛśyate||24||



api ca|

ṛddhyā khalvavabhartsitāḥ paramayā śrīgarvitāste vayaṃ

buddhyā khalvapi nāmitāḥ śirasitāḥ prajñābhimānodayam|

prāptārthena phalāndhabuddhimanasaḥ saṃvejitāste vayaṃ

saṃkṣepeṇa sabāṣpadurdinamukhāḥ sthāne vimuktā vayam||25||



tatrāyuṣmān vītaśokaḥ pratyantimeṣu janapadeṣu śayyāsanāya nirgataḥ| tasya ca mahān vyādhirutpannaḥ| śrutvā ca rājñā aśokena bhaiṣajyamupasthāyikāśca visarjitāḥ| tasya tena vyādhinā spṛṣṭasya śiraḥ khustamabhavat| yadā ca vyādhirvigataḥ, tasya virūḍhāni śirasi romāṇi| tena vaidyopasthāyakāśca visarjitāḥ| tasya ca gorasaprāya āhāro'nusevyate| sa ghoṣaṃ gatvā bhaikṣaṃ paryaṭati| tasmiṃśca samaye puṇḍravardhananagare nirgranthopāsakena buddhapratimā nirgrandhasya pādayornipātitā citrārpitā| upāsakenāśokasya rājño niveditam| śrutvā ca rājñā abhihitam-śīghramānīyatām| tasyordhvaṃ yojanaṃ yakṣāḥ śṛṇvanti, adho yojanaṃ nāgāḥ| yāvattaṃ tatkṣaṇena yakṣairupanītam| dṛṣṭvā ca rājñā ruṣitenābhihitam-puṇḍravardhane sarve ājīvikāḥ praghātayitavyāḥ| yāvadekadivase'ṣṭādaśasahasrāṇyājīvikānāṃ praghātitāni| tataḥ pāṭaliputre bhūyo'nyena nirgranthopāsakena buddhapratimā nirgranthasya pādayornipātitā citrārpitā| śrutvā ca rājñā amarṣitena sa nirgranthopāsakaḥ sabandhuvargo gṛhaṃ praveśayitvā agninā dagdhaḥ| ājñaptaṃ ca- yo me nirgranthasya śiro dāsyati, tasya dīnāraṃ dāsyāmīti| ghoṣitam| sa cāyuṣmān vītaśoka ābhīrasya gṛhe rātriṃ vāsamupagataḥ| tasya ca vyādhinā kliṣṭasya lūhāni cīvarāṇi, dīrghakeśanakhaśmaśruḥ| ābhīryā buddhirutpannā- nirgrantho'yamasmākaṃ gṛhe rātriṃ vāsamupagataḥ| svāminamuvāca- āryaputra, saṃpanno'yamasmākaṃ dīnāraḥ| imaṃ nirgranthaṃ praghātayitvā śiro rājño'śokasyopanāmayeyamiti| tataḥ sa ābhīro'siṃ niṣkoṣaṃ kṛtvā āyuṣmantaṃ vītaśokamabhigataḥ| āyuṣmatā ca vīraśokena pūrvānte jñānaṃ kṣiptam| paśyati svayaṃkṛtānāṃ karmaṇāṃ phalamidamupasthitam| tataḥ karmapratiśaraṇo bhūtvā avasthitaḥ| tena tathāsyābhīreṇa śiraśchinnam| rājño'śokasyopanītam- dīnāraṃ prayaccheti| dṛṣṭvā ca rājñā aśokena parijñātam- viralāni cāsya śirasi romāṇi na vyaktimupagacchanti| tato vaidyā upasthāyakā ānītāḥ| tairdṛṣṭvā abhihitam-deva, vītaśokasyaitacchiraḥ| śrutvā rājā mūrcchito bhūmau patitaḥ| yāvajjalasekaṃ datvā sthāpitaḥ| amātyaiścābhihitam-deva, vītarāgāṇāmapyatra pīḍā| dīyatāṃ sarvasattveṣvabhayapradānam| yāvadrājñā abhayapradānaṃ dattam-na bhūyaḥ kaścit praghātayitavyaḥ||



tato bhikṣavaḥ saṃśayajātāḥ sarvasaṃśayacchettāramāyuṣmantamupaguptaṃ pṛcchanti-kiṃ karma kṛtamāyuṣmatā vītaśokena yasya karmaṇo vipākena śastreṇa praghātitaḥ ? sthavira uvāca-tena hyāyuṣmantaḥ karmāṇi kṛtāni pūrvamanyāsu jātiṣu| śrūyatām -



bhūtapūrvaṃ bhikṣavo'tīte'dhvani anyatamo lubdho mṛgān praghātayitvā jīvikāṃ kalpayati| aṭavyāmudapānam| sa tatra lubdho gatvā pāśān yantrāṃśca sthāpayitvā mṛgān praghātayati| asati buddhānāmutpāde pratyekabuddhā loke utpadyante| vistaraḥ| anyataraḥ pratyekabuddhastasminnudapāne āhārakṛtyaṃ kṛtvā udapānāduttīrya vṛkṣamūle paryaṅkena niṣaṇṇaḥ| tasya gandhena mṛgāstasminnudapāne nābhyāgatāḥ| sa lubdha āgatya paśyati-naiva mṛgā udapānamabhyāgatāḥ| padānusāreṇa ca taṃ pratyekabuddhamabhigataḥ| dṛṣṭvā cāsya buddhirutpannā- anenaiṣa ādīnava utpāditaḥ| tenāsiṃ niṣkoṣaṃ kṛtvā sa pratyekabuddhaḥ praghātitaḥ||



kiṃ manyadhve āyuṣmantaḥ ? yo'sau lubdhaḥ, sa eṣa vītaśokaḥ| yatrānena mṛgāḥ praghātitāḥ, tasya karmaṇo vipākena mahān vyādhirutpannaḥ| yatpratyekabuddhaḥ śastreṇa praghātitaḥ, tasya karmaṇo vipākena bahūni varṣasahasrāṇi narakeṣu duḥkhamanubhūya pañca janmaśatāni manuṣyeṣūpapannaḥ śastreṇa praghātitaḥ| tatkarmāvaśeṣeṇaitarhi arhatprāpto'pi śastreṇa praghātitaḥ||



kiṃ karma kṛtaṃ yenoccakule upapannaḥ, arhattvaṃ ca prāptam ? sthavira uvāca- kāśyape samyaksaṃbuddhe pravrajito'bhūt pradānaruciḥ| tena dāyakadānapatayaḥ saṃghabhaktaṃ kārāpitāstarpaṇāni yavāgūpānāni nimantraṇakāni| stūpeṣu ca chatrāṇyavaropitāni, dhvajāḥ patākāḥ| gandhamālyapuṣpavāditrasamudayena pūjāḥ kṛtāḥ| tasya karmaṇo vipākenoccakule upapannaḥ| yāvaddaśavarṣasahasrāṇi brahmacaryaṃ caritvā samyakpraṇidhānaṃ kṛtam, tasya karmaṇo vipākenārhattvaṃ prāptamiti||



iti śrīdivyāvadāne vītaśokāvadānamaṣṭaviṃśatimam||