• Home
• Canon Text
• Uttara iti 46

Uttara iti 46

Technical Details

uttara iti 46|



buddho bhagavānsatkṛto gurukṛto mānitaḥ pūjito rājabhī rājamātrairdhanibhiḥ śreṣṭhibhiḥ pauraissārthavāhairdevairnāgairyakṣairasurairgaruḍaiḥ kinnarairmahoragairiti devanāgayakṣāsuragaruḍakinnaramahoragābhyarcito buddho bhagavān jñāto mahāpuṇyo lābhī cīvarapiṇḍapātaśayanāsanaglānapratyayabhaiṣajyapariṣkārāṇāṃ saśrāvakasaṅgho rājagṛhamupaniśritya viharati veṇuvane kalandakanivāpe| rājagṛhe 'nyataraḥ śreṣṭhī āḍhyo mahādhano mahābhogo vistīrṇaviśālaparigraho vaiśravaṇadhanasamudito vaiśravaṇadhanapratispardhī| tena sadṛśātkulātkalatramānītam| sa tayā sārdhaṃ krīḍati ramate paricārayati| tasya krīḍato ramamāṇasya paricārayataḥ kālāttareṇa patnī āpannasattvā saṃvṛttā| sāṣṭānāṃ vā navānāṃ māsānāmatyayātprasūtā| dārako jātaḥ| tasya jātau jātimahaṃ kṛtvā nāmadheyaṃ vyavasthāpyate kiṃ bhavatu dārakasya nāmeti| jñātaya ūcuḥ| yasmāduttare nakṣatre jātastasmādbhavatūtara iti nāma|| uttaro dāraka unnīto vardhito mahānsaṃvṛttaḥ| pitā cāsya kālagata uttaraśca gṛhe svāmī saṃvṛttaḥ|| tenāpaṇa sthāpitaḥ krīṇāti vikrīṇīte krayavikrayeṇa jīvikāṃ kalpayati|| sa divasānudivasaṃ bhagavatsakāśamupasaṃkrāmati| tasya bhagavadarśanātsaddharmaśravaṇācca bhagavacchāsane prasādo jātaḥ| tasya pravrajyācittamutpannam|| sa mātaraṃ vijñāpayāmāsa ambānujānīhi māṃ bhagavacchāsaneṣu pravrajiṣyāmīti| tato mātā kathayati| putra tvamekaputrako yāvadahaṃ jīvāmi tāvanna pravrajitavyaṃ mṛtāyāṃ mayi yathākaraṇīyaṃ kariṣyasīti|| sa cottaro yatkiñcidupārjayati tatsarvaṃ mātre 'nuprayacchatyanenāmba śramaṇabrāhmaṇakṛpaṇavanīpakānpratipādayasveti| sā cāsya mātā lubdhā kuṭukuñcikā matsariṇī āgṛhītapariṣkārā tānkārṣāpaṇāngopāyitvā ye śramaṇa brāhmaṇāḥ piṇḍārthinastadgṛhaṃ praviśatti tānparibhāṣate pretopapannā iva yūyaṃ nityaṃ paragṛhebhyo bhaikṣamaṭatheti| sā ca putraṃ visaṃvādapatyahamadya iyatāṃ bhikṣūṇāṃ bhojanaṃ prayacchāmīti||



yāvadasau kālaṃ kṛtvā preteṣūpapannā uttaraśca mātṛviyogāddānāni dattvā puṇyāni kṛtvā bhagavacchāsane pravrajitaḥ|| tena yujyamānena ghaṭamānena vyāyacchamānenedameva pañcagaṇḍakaṃ saṃsāracakraṃ calācalaṃ viditvā sarvasaṃskāragatīḥ śatanapatanavikiraṇavidhvaṃsanadharmatayā parāhatya sarvakleśaprahāṇādarhattvaṃ sākṣātkṛtam| arhansaṃvṛttastraidhātukavītarāgaḥ samaloṣṭakāñcana ākāśapāṇitalasamacitto vāsīcandanakalpo vidyāvidāritāṇḍakośo vidyābhijñāpratisaṃvitprāpto bhavalābhalobhasatkāraparāṅmukhaḥ sendropendrāṇāṃ devānāṃ pūjyo mānyo 'bhivādyaśca saṃvṛttaḥ||



sa gaṅgātīre parṇakuṭiṃ kṛtvā dhyāyati| sā cāsya mātā pretalokopapannā nagnādagdhasthūṇāsadṛśī svakeśaromasaṃchannā sūcīchidropamamukhī parvatopamakukṣirādīptā saṃprajvalitā ekajvālībhūtārtasvaraṃ krandatto āyuṣmattamuttaramupasaṃkrāttā| yāvadāyuṣmatā uttareṇa sā pretī dṛṣṭā pṛṣṭā ca kā tvamevaṃvidheti|| pretī āha|



ahaṃ te jananī snigdhā yayā jāto 'si putraka|

annapānaviyukteṣu preteṣu samupāgatā||

pañcaviṃśati varṣāṇi yataḥ kālagatā hyaham|

nābhijānāmi pānīyaṃ kuto bhaktasya darśanam||



saphalānvṛkṣāngacchāmi niṣphalā bhavatti te pūrṇāni sarāṃsi gacchāmi tāni śuṣkāṇi satti|| sukhaṃ bhadattasya hi vṛkṣamūlaṃ bhajate śītalabhājana| kṛpāṃ janayitvā kṛpaṇāyai mahyaṃ dadasva toyaṃ tṛṣārtitāyai|| tata uttaro mātaramuvāca| amba nanu purā tvaṃ yā manuṣyabhūtā dānāni dāpitā puṇyāni kāriteti|| pretī āha| na mayā putraka mātsaryābhibhūtayā dānāni puṇyāni vā kṛtāni sarvaṃ tadarthajātaṃ pāpacittayā agnikhadāyāṃ nikhātam| tadidānīṃ putraka jñātigṛhaṃ gatvā chandanabhikṣaṃ kṛtvā mama nāmnā buddhapramukhaṃ bhikṣusaṅghaṃ bhojaya dakṣiṇāmādeśaya deśanāṃ ca kāraya| evaṃ pretayonermama mokṣaḥ syāditi|| uttara āha| evamastvamba kiṃ tu tvayā buddhātte sthātavyamiti|| pretī āha| putrakā 'patrape nagnā hriyānviteti|| uttara āha| amba yadā pāpaṃ karoṣi tadā nāpatrapitā idānīṃ kimarthaṃ phalakāle vyapatrapasa iti|| pretī āha| evaṃ bhavatvāgamiṣyāmīti||



tata uttareṇa jñātigṛhebhyaśchandanabhikṣaṇaṃ kṛtvā buddhapramukho bhikṣusaṅghaḥ śvo bhaktenopanimantrito gaṇḍīkāle ca buddhapramukho bhikṣusaṅghaḥ saṃnipatitaḥ sā ca pretī buddhātte sthitā| pretīdidṛkṣukāṇyanekāni prāṇiśatasahasrāṇi saṃnipatitāni| te tāṃ pretīṃ vikṛtāśrayāṃ dṛṣṭvā paraṃ saṃvegamupagatā bhagavato 'ttike cittaṃ prasādayāmāsuḥ|| tata āyuṣmānuttaro buddhapramukhaṃ bhikṣusaṅghaṃ praṇītenāhāreṇa saṃtarpya pretyā nāmnā dakṣiṇādeśanāṃ kārayāmāsa| bhagavāṃśca pañcāṅgopetena svareṇa svayameva dakṣiṇādeśanāmādiśati|



ito dānādvi yatpuṇyaṃ tatpretīmanugacchatu|

uttiṣṭhatāṃ kṣipramiyaṃ pretalokātsudāruṇāditi||



yāvadbhagavatā tadadhiṣṭhānaṃ tasyāḥ pretyā mahataśca janakāyasya tathāvidhā dharmadeśanā kṛtā yāṃ śrutvānekaprāṇiśatasahasraiḥ satyadarśanaṃ kṛtaṃ sā ca prasannacittā kālagatā pretamaharddhikeṣūpapannā|| āyuṣmatottareṇa samanvāhṛtā pretamaharddhikeṣūpapannā| tata āyuṣmatā uttareṇoktam| ambāsti te śaktiḥ kriyatāṃ dānotsarga iti|| pretamaharddhikovāca| putra na śakṣyāmi nāsti me dāne 'bhilāṣa iti|| tata āyuṣmānuttaraḥ pretamaharddhikāmuvāca|



adyāpi te tiṣṭhati taccharīraṃ vivṛddhanirmāṃsatvagasthicarmaṃ

lobhāndhakārāvṛtalocanāyā nivartitaṃ yattvayā pretaloka iti||



yāvadāyuṣmatā uttareṇa subahu paribhāṣyaikā yamalī labdhā| tataḥ sā saṅghāya dattā| yena ca bhikṣuṇā saṅghamadhyātsā yamalī krītā tena mānavake sthāpitā|| tatastayā pretyā rātrāvupāgatyāpahṛtā|| tatastena bhikṣuṇā 'yuṣmata uttarāya niveditam| uttareṇa gatvā pretīṃ paribhāṣya punarapyānīya dattā|| evaṃ yāvattrirapi tasya bhikṣoḥ sakāśādapahṛtā āyuṣmatā cottareṇānīya dattā| bhikṣuṇā ca sā pāṭayitvā cāturdiśāya bhikṣusaṅghāya vilepanikāyāṃ sīvitā| tatastayā na punarapahṛtā||



ata evaṃ mātsaryaṃ sattvānāṃ viḍambanakaraṃ dṛṣṭvā mātsaryaprahāṇāya dhyāyitavyam| tathā evaṃvidhā doṣā na syuryathā tasyāḥ pretyā iti||



idamavocadbhagavānāttamanasaste bhikṣavo 'nye ca devāsuragaruḍakinnaramahoragādayo bhagavato bhāṣitamabhyanandan||