• Home
• Canon Text
• Romanized
• sūtrapiṭaka
• mahāyānasūtra
• 16. siṃhala sārthavāhoddhāraṇa prakaraṇam

16. siṃhala sārthavāhoddhāraṇa prakaraṇam

Technical Details

16. siṃhala sārthavāhoddhāraṇa prakaraṇam



atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sa jinātmajaḥ|

śrīghanaṃ taṃ punarnatvā sāṃjalirevamabrabīt||

bhagavan yadasau śrīmadāryāvalokiteśvaraḥ|

bodhisattvo mahāsattvastraidhātukādhipeśvaraḥ||

sarvān sattvān svayaṃ paśyan tridhātubhuvaneṣvapi|

samuddhṛtyābhisaṃbodhya preṣayati sukhāvatīm||

pāpino'pi samālokya svayamuddhṛya bodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṃcārayate saṃvaram||

tatkathaṃ sa mahāsattvaḥ samuddhṛtyābhiśodhayan|

kṛtvā śuddhendriyān sarvān preṣayati sukhāvatīm||

159

kenopāyena pāpiṣṭhān duṣṭānapi prabodhayan|

bodhimārge niyujyāpi pracārayani saṃcaran||

kathaṃ suduḥkhinaḥ sarvān karoti satsukhānvitān|

daridrān durbhagān dīnān dhaninaḥ subhagān sataḥ||

durdāntān dānavān yakṣān rākṣasān rākṣasīrapi|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati kathaṃ vratam||

tadupāyaṃ samākhyātuṃ sattvānāṃ hitasādhanam|

yenopāyena sa sarvān karoti bodhibhāginaḥ||

iti saṃprārthite tena viṣkambhinā subhāvinā|

bhagavān sa tamālokya sabhāṃ cāpyevamādiśat||

kutraputra sa lokeśo mahopāyavidhānavit|

yena sattvān samuddhṛtya karoti bodhibhāginaḥ||

samāadhistasya prājñasya mahopāyo jagaddhite|

yena sa sahasoddhṛtya yojayati śubhe jagat||

ityādiṣṭaṃ munīndreṇa śrutvā sa vismitāśayaḥ|

viskambhī bhagavantaṃ taṃ prārthayadevamādarāt||

bhagavāṃstatsamādhiṃ me samupādeṣṭumarhati|

yena sahasoddhṛtya cārayate śubhe jagat||

iti saṃprārthite tena bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṃ tamālokya punarevaṃ samādiśat||

bahavastasya vidyante kulaputra samādhayaḥ|

yaiḥ sa sattvān samuddhṛtya preṣayati sukhāvatīm||

apremeyairasaṃkhyeyaiḥ sarvākārakarādibhiḥ|

samādhibhiḥ samāpanno bhavati sa jagatprabhuḥ||

dhāraṇīnāṃ ca vidyānāṃ paramāṇāṃ sahasrakaiḥ|

aprameyairasaṃkhyeyaiḥ samāpanno virājate||

eteṣāmanubhāvaiḥ sa samuddhṛtya bhavodadheḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya pālayati jagattrayam||

159

etatpuṇyānubhāvaiḥ sa lokeśvaro maharddhimān|

śodhayitvā jagatsattvaṃ cārayati susaṃvaram||

evaṃ tasya jagattrātuḥ puṇyaskandhaṃ mahattaram|

aprameyamasaṃkhyeyamityākhyātaṃ munīśvaraiḥ||

tenāsau trijagacchāstā sarvatraidhātukeśvaraḥ|

sarvadharmādhipo nātho jagattrāteti kathyate||

tena tasya bhaye duḥkhe rakṣā na kriyate kvacit|

sarvatrāpi sadā rakṣā kriyate sarvaprāṇinām||

nānopāyavidhānena samuddhṛtya prabodhayan|

bodhicaryāvrataṃ datvā prāpayati sukhāvatīm||

evamasau mahāsatvo bodhisattvo maharddhimān|

sarvasattvahittaṃ kṛtvā saṃcarate samantataḥ||

ahamapi purā tena saṃrakṣito mahābhayāt|

yanmamaitatpurāvṛttaṃ śṛṇudhvaṃ vakṣyate'dhunā||

tadyathā siṃhakalpāyāṃ rājadhānāṃ vaṇikprabhoḥ|

siṃhasya sārthavāhasya putro'bhūt siṃhalābhidhaḥ||

bālye'pi sa mahāsattvaḥ sarvasattvahitāśayaḥ|

divyātisundaraḥ kāntaḥ sarvasattvamanoharaḥ||

kaumārye'pi sa sarvāsāṃ vidyānāṃ pāramāgataḥ|

sarvasattvahitaṃ kṛtvā reme suhṛtsahāyakaiḥ||

datvārthibhyo yathākāmaṃ śrutvā nityaṃ subhāṣitam|

guruṇāṃ satkṛtiṃ kṛtvā kuladharmābhisaṃrataḥ||

svakuladevatādīn ca sarvān devān samarcayan|

mānayan sakalāṃllokān bhṛtyān dāsān ca toṣayan||

jñātibandhusuhṛnmitrasacivān cābhinandayan|

yathākāmaṃ sukhaṃ bhuktvā reme pitroranujñayā||

tato nūtanayauvanye prauḍhaḥ puṣṭāṃgikaḥ kṛtī|

śūro dhīraḥ samutsāhī vyavahāravicakṣaṇaḥ||



161

medhāvī sadguṇāraktaḥ sarvavidyāviśāradaḥ|

yadupacāra ātmajñaḥ satyadharmayaśo'rthabhṛt||

yathāmūlyaṃ samādāya dranyaṃ datvā vaṇigjanān|

sarvānvinīya saṃsthāpya svavaśe'bhyanvamodayat||

sarveṣāmapi ratnānāṃ parīkṣāsu vicakṣaṇaḥ|

sārthavāhān vaṇignāthānapi sarvān vyanodayat||

evaṃ sa sakalāṃllokān dharmaśrīguṇavikramaiḥ|

jitvā rājeva sannītyā viharannabhyarājata||

tasyaitadguṇasaṃpattiṃ dṛṣṭverṣyālurvaṇikkudhīḥ|

rahasi taṃ samāgamya suhṛdvadevamabravīt||

sādho dhanyo'si satputraḥ sarvalokābhinandanaḥ|

tatkularjitasaṃvṛttau caran dharmārthamarjaya||

iti tenoditaṃ śrutvā siṃhalaḥ sa vicakṣaṇaḥ|

ko kulārjitasaṃvṛttistadvaktuṃ me tvamarhati||

iti tenoditaṃ śrutvā sa īrṣyākulitāśayaḥ|

siṃhalaṃ taṃ samālokya bodhitumevabravīt||

janakaste mahābhāga sārthavāho vaṇikpatiḥ|

sadā ratnākare gatvā so dhayati susaṃpade||

dhanyāste eva satputrā ye kuladharmacāriṇaḥ|

anye kiṃpuruṣāste hi bhuktvaiva gṛhacāriṇaḥ||

piturdravyaṃ samādāya datvārthibhyo na te falam|

svārjitameva tandadyādyaśodharmārthasiddhaye||

tattvaṃ kulārjitāṃ vṛttiṃ dadhānaḥ śrīguṇotsāhaḥ|

abdhau ratnākare gatvā ratnadravyāṇi sādhaya||

tato gṛhaṃ samāgatya datvārthibhyo yathepsitam|

yathākāmaṃ sukhaṃ bhuktvā saṃcarasva yaśo'nvitaḥ||

evaṃ śrīguṇasaṃpattiyaśodharmāsukhānvitaḥ|

svakulavṛttisaṃcāramahotsāhaiḥ sadā rama||

162

evaṃ taduktamākarṇya siṃhalaḥ sa prabodhitaḥ|

samudraṃ gantumutsāhaṃ pravardhayan mudācarat||

tataḥ sa siṃhalo'mbhodhiyātrāṃ gantuṃ samutsukaḥ|

sārthavāhātmajān sarvān samāmantryaivamabravīt||

bhavanto'haṃ samicchāmi gantuṃ ratnākare'dhunā|

bhavatāṃ yadi vāṃchāsti prāgacchantu mayā saha||

iti taduktamākarṇya sarve te vaṇigātmajāḥ|

tatheti pratinandataḥ saharṣamevamabruvan||

sārthavāha samicchāmo gantuṃ ratnākare vayam|

yadasmākaṃ bhavānnetā tadanvāhartumarhati||

iti taiḥ saha saṃbhāṣya sa siṃhalaḥ samunmanāḥ|

pituḥ pādāmbuje natvā sāṃjalirevamabravīt||

tato'haṃ gantumicchāmi ratnākare mahāmbudhai|

tadbhavān sudṛśā mahyamanujñāṃ dātumarhati||

iti putroditaṃ śrutvā siṃhaḥ saḥ sārthabhṛtpitā|

svātmajaṃ taṃ samālokya sucintādevamabravīt||

putra śṛṇu hitaṃ vākyaṃ mayoditaṃ tvayātmaja|

yattāvat sukumāro'si tatkathamambudhau vrajeḥ||

tāvanme'sti mahāsaṃpanmayā kaṣṭairupārjitā|

sarvā etāstavādhīnā bhuktvā rama yathecchayā||

yāvajjīvāmyahaṃ putra tāvadgṛhe sukhaṃ raman|

yathākāmaṃ prabhujyaivaṃ saṃcarasva yathepsite||

tatraiva ca mahāmbhodhau tāvanmā vrajathāḥ kvacit|

mṛte'pi mayi tatrābdhau gantuṃ neha kadācana||

yāvaddravye gṛhe pūrṇe tāvanmā gāḥ kuhāpi ca|

yadā kṣīṇe gṛhe dravyaṃ tadāpi svagṛhe'rjaya||

sarvadāpi tvayā putra mahāmbudhai sudustare|

gantuṃ naivābhivāchāṃ te bhavedvāṃchāsti te yadi||

163

kimeva bahubhirdravyaiḥ kleśa eva yadudbhavet|

kleśinā hi sadā duḥkhaṃ saṃsāre sukhatā kutaḥ||

bahudravyavatāṃ nityaṃ kleśaduḥkhamahadbhayam|

tannirarthaṃ bahudravyaṃ sādhane mā samudyama||

yadarjitaṃ bahudravyaṃ gṛhe'sti tāvadātmaja|

etatsarvaṃ tavādhīnaṃ tatkimarthatvamarjitum||

etatasarvaṃ tvamādāya datvārthibhyo yathecchayā|

yathākāmaṃ svayaṃ bhuktvā yāvajjīvaṃ sukhaṃ cara||

iti pitrā samādiṣṭaṃ śrutvātnajassa siṃhalaḥ|

janakaṃ taṃ samālokya punarevaṃ nyavedayat||

satyameva tvayādiṣṭaṃ tathāpi śrūyatāṃ mama|

abhiprāyaṃ pravakṣyāmi śrutvānubudhyatāṃ pitaḥ||

vidhinā prerito yatra jātastadvṛttisādhitaiḥ|

dharmavidyāguṇadravyasaṃpadbhireva śobhate||

tadanyathārjitairetairdharmavidyāguṇādibhiḥ|

sarvadravyaiḥ samāpannaḥ pumānapi na śobhate||

yadahaṃ karmaṇā jātaḥ sārthavāhakule tathā|

tatkulavṛttivibhrāṇaḥ saṃcarituṃ samutsahe||

tadahaṃ svakulācāravīryotsāhābhimānabhṛt|

gatvā ratnākare'pyabdhau ratnāyarjitumutsahe||

svayamevārjitaṃ dravyaṃ datvārthibhyo yathepsitam|

bhuktvaiva svajanān bandhūnapi saṃbhartumutsahe||

ityevaṃ sa kulācāravṛttidharmārthasādhinam|

svātmajaṃ māṃ samālokya prābhinanditumarhasi||

nivāraṇā na kāryātra mama dharmārthasādhane|

tvayānujñāpradānena nandanīyo'hamātmajaḥ||

yadi daivādvipattiḥ syāt sarvatīrthādhipe'mbudhau|

patitvā sarvamutsṛjya saṃprayāyāṃ surālayam||



164

tathāpi māṃ mahatpuṇyakīrttiḥ saṃśodhayet kulam|

iti vijñāya me tāta hyanujñāṃ dātumarhati||

gṛhe'pi no bhavedeva vipittirdaivayogataḥ|

avaśyaṃbhāvino vā bhaveyureva sarvataḥ||

iti śaṃkāviṣaṃ hitvā saddharmasmṛtimānasaḥ|

dharmārthasādhane nityaṃ mahotsāhī samācaret||

athāhaṃ kṣamakauśalyaṃ saṃpanno nirupadravaḥ|

ratnaśrīsukhasaṃyuktaṃ saṃprāyāṃ svagṛhe mudā||

tadā kimucyate saukhyaṃ yaśodharmotsavānvitam|

datvārthibhyo yathākāmaṃ bhuktvā śubhe caremahi||

tato'smatkulajāścāpi dharmācārasamanvitāḥ|

datvārthibhyo yathākāmaṃ bhuktvā yāyuḥ surālayam||

etatsatyamiti jñātvā yadīcchasi hitaṃ mama|

sudṛśānugrahaṃ kṛtvā tadanujñāṃ pradehi me||

yadyanujñāṃ dadāsi na viyogo nau bhaveddhruvam|

mṛtyurhi sarvajantūnāṃ sarvatrāpi puraḥ sadā||

iti putroditaṃ śrutvā siṃhaḥ pitā sa bodhitaḥ|

ātmajaṃ taṃ samālokya siṃhamevamabravīt||

yadyevaṃ niścayaṃ putra samudre gantumicchasi|

tava nirbandhitaṃ citāṃ vārayituṃ na śakyate||

tadgaccha sasahāyastvaṃ mārge'raṇye vane'mbudhau|

mahābhayāni vidyante tatsamīkṣya samantataḥ||

śītavātātapādīni duḥkhāni duḥsahānyapi|

sahitvā dhairyamālambya śanairvrajābhilokayan||

sidhyatu te visaṃyātrā bhūyāt sarvatra maṃgalam|

yathā hi vāṃchitaṃ dravyaṃ gṛhītvāyāhyavighnataḥ||

iti pitrābhyanujñāte siṃhalaḥ saṃpramoditaḥ|

pitroḥ pādān praṇatvaiva sahasā gantumārabhet||

165

tadā mātā samāliṃgya siṃhalaṃ taṃ priyātmajam|

rudantyaśrubhirliptāsyā vilapantyaivamabravīt||

hā putra māṃ parityajya kathaṃ gantuṃ tvamicchasi|

nānyo me vidyate kaścideka eva tvamātmajaḥ||

hā jivananandano me'si vallabho hi na cāparaḥ|

hā prāṇa mātāri snehaḥ kathaṃ te vidyate na hi||

yadā garbhapraviṣṭo me tadārambha samādarāt|

mayā sadābhinandantyā saṃpālyase prayatnataḥ||

jāyamāno'pi saṃdṛṣṭvā mayā saṃpālito mudā|

bālye'pi ca sadālokya saṃpālya paripuṣyase||

kaumārye'pi samārādhya sahānandena varddhitaḥ|

mayā saṃpālitaḥ prauḍhabhūto'si navayauvanaḥ||

idānīṃ tvaṃ yuvā bhūtvā kathaṃ māṃ tyaktumicchasi|

putraḥ svāṃ mātaraṃ vṛddhāṃ rakṣadeva tyajenna tu||

idānīṃ kathamevaṃ tvaṃ niḥsnehaścarase mayi|

hā putra kathaṃ me ko māṃ jīrṇitāṃ tyaktumarhati||

yāvajjīvāmyahaṃ putra kutrāpi mā vrajo'nyataḥ|

yathākāmaṃ sukhaṃ bhuktvā saṃcarasva gṛhe raman||

mṛtāyāṃ mayi te putra yatrecchā vartate tadā|

tatra gatvā yathākāmaṃ kuru dharmārthasādhanam||

iti mātroditaṃ śrutvā siṃhalaḥ sa vinoditaḥ|

mātaraṃ tāṃ vilapantīṃ samāśvasyaivamabratīt||

mā rautsīḥ kiṃ viṣādaṃ te dhairyamālambya mā śucaḥ|

vidhinā prerito yatra tatrāvaśyaṃ gatirbhave||

yadabhāvi bhavettatra sarvatrāpi bhave sadā|

bhāvi cedṛgbhavedeva naivānyathā kvacid bhavet|

avaśyaṃbhāvino bhāvā bhavantyeva hi nānyathā|

sarveṣāmapi jantūnāṃ ṣaḍgatibhavacāriṇām||

166

sarveṣāṃścāpi jantūnāṃ sarvatra mṛtyuragrataḥ|

saṃpattiśca vipattiśca svasvadaivānuyogataḥ||

iti vijñāya kiṃ mātaviryogaduḥkhaśaṃkayā|

avaśyameva sarveṣāṃ viyogaṃ bhavacāriṇām||

iti me'tra mahatkārye kuladharmārthasādhane|

ruditvaivaṃ nivārantī vighnaṃ kartuṃ na cārhasi||

yadi te'sti mayi sneho paśyantī sudṛśaiva mām|

datvā bhadrāśiṣaṃ mahyamanujñāṃ dātumarhasi||

mamārthe devatāṃ smṛtvā prārthayantī sumaṃgalam|

pitrā saha sukhaṃ bhuktvā pālayantī gṛhe vasa||

acireṇāgamiṣyāmi tanme smṛtvāpi mā śucaḥ|

vimucaṃ mā viṣādaṃ ca prasīdāhaṃ vrajāni hi||

ityuktvā sa mahāsattvo mātaraṃ saṃvinodayan|

gāḍhābhiliṃganānmuktaḥ praṇatvaiva tato'carat||

tataḥ sa nagare tatra ghaṇṭāghoṣamacārayat|

siṃhalaḥ sārthavāho'bdhau ratnākare vrajediti||

tadghaṇṭāghoṣṇaṃ śrutvā paṃcavaṇikśtānyapi|

tathā ratnākare tena saha gantuṃ samīcchire||

tataste vaṇijassarve samīlya sahasā mudrā|

siṃhalasya puro gatvā prārthayannevamānatāḥ||

sārthavāha vayaṃ sarve sārthavāhātmajā api|

ratnākare tvayā sārdhaṃ gantumicchāmahe khalu||

yatsarvaṇijāṃ netā sārthavāhātmajā bhavān|

tannānugrahamādhāya samanvāhartumarhati||

iti taiḥ prārthite sarvaiḥ sa siṃhalo mahāmatiḥ|

sarvāṃstān samupāmantrya saṃpaśyannevamabravīt||

bho bhavantaḥ samicchanti yadyāgantuṃ mayā saha|

tatsarvaṃ paṇyamādāya samāyāntu vrajāmahe||

167

iti tenoditaṃ śrutvā sarve te saṃpraharṣitāḥ|

sahasā svasvagṛhaṃ gatvā jñātīn sarvān vinodayan||

labdhānujñāḥ piturmāturdhṛtvā svastyayanaṃ mudā|

sarve te paṇyamādāya saṃprasthitāḥ samācaran||

so'pi mahāasattvaḥ dhṛvā svastyayanaṃ mudā|

pitroḥ pādān praṇatvā ca paṇyamādāya prasthitaḥ||

tatra tān vaṇijaḥ sarvān dṛṣṭavā sa samupācaran|

saṃmīlya saṃmataṃ kṛtvā saṃprasthito mudācarat||

tatra so'nugatān sarvān bandhumitrasuhṛjjanān|

saṃbodhayan samālokya saṃnirvārya nyavartayat||

tataḥ saṃsaṃcaran paṃcavaṇikśataiḥ samanvitaḥ|

anekairgardabhairgobhiruṣṭraiśca bhāravāhakaiḥ||

sāmudrapaṇyabhārāttaiḥ śanaiḥ saṃprasthitaḥ kramāt|

grāmāraṇyavanodyānanigamapattanāni ca||

nagararājyasaurāṣṭrarājadhānīpyurādiṣu|

caṃcūryamāṇa ālokya samutsāhaiḥ samācarat||

tato deśāntare'raṇyakāntāraśailaparvatān|

śanaiścaran vilaṃghyāpi sudūravipine yayau||

tatra prāptā viṣaṇṇāste sarve trāsaviṣāditāḥ|

bhagnotsāhāḥ śanairgatvā dadṛśurdūrato'mbudhim||

dṛtvā sarve'pi te'mbodhiṃ durabhisaṃpraharṣitāḥ|

protsāhavīryasaṃkāntāstīraṃ prāpurmahodadheḥ||

tatra te samupāsṛtya sarve sahaṃrṣitāśayāḥ|

praṇatvā taṃ mahāmbodhiṃ paśyantaḥ samupāśrayan||

atha te vaṇijaḥ sarve samīkṣya taṃ mahāmbudhim|

prāṇasnehanirutsāhāstasthuḥ saṃtrasitāśyāḥ||

tadā sa siṃhalo dṛṣṭvā sarvāṃstāṃstrāsitāśayān|

karṇadhāraṃ samāmantrya pura evaṃ nyavedayat||



168

karṇadhāra mahābhāga yadvayamāgatā iha|

sarvasaṃpattimicchanto gantum ratnākare'mbudhau||

tadbhavānatra sanmitraṃ netāasmākaṃ hitārthadik|

samīkṣyānugrahaṃ kṛtvā saṃtārayitumarhati||

ityevaṃ prārthitaṃ sarvaiḥ karṇadhāro niśamya saḥ|

sarvāṃstān vaṇijaḥ paśyan samāmantryaivamabravīt||

bhavanto yadi vāṃchanti gantuṃ ratnāśayāmbudhau|

taddhairyadevatāṃ smṛtvā tiṣṭhantu nausamāśritāḥ||

iti tenoditaṃ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

natvā nāvaṃ samāruhya saṃtasthire samāhitāḥ||

tataḥ sa karṇadhāroro'pi saṃsmṛtvā kuladevatām|

sāṃjaliḥ praṇatiṃ kṛtvā prārthayadevamambudhim||

mahodadhe jagadbhartā bhavān ratnāmṛtākaraḥ|

tadime vaṇijaḥ sarve bhavaccharaṇa āśritāḥ||

tadbhavān kṛpayā dhṛtvā sarvānimān dhanārthinaḥ|

ratnākare subhadreṇa saṃprāpayitumarhasi||

iti saṃprārthya natvā tamambhodhiṃ taraṇiṃ ca tām|

nāvikaḥ sa samāruhya prācārayan śanaiḥ kramāt||

tataḥ saṃcāritā sā nau sadā gatisamīritā|

krameṇa saṃvahantyabdhermadhyadvīpamupāyayau||

tatra naukā bhramantyeva tasthai vātābhitāḍitā|

taddṛṣṭvā karṇadhārastaṃ siṃhalamevamabravīt||

sārthavāha vijānīyādbhavānatra mahadbhayam|

yadiyaṃ naurmahāvātairāhatā bhramate muhuḥ||

kutra gantuṃ samīhā vo vātā vānti mahājavāḥ|

svakuladevatāḥ smṛtvā saṃprārthya trāṇamambudhim||

dhairyamālambya sarvatra saṃtiṣṭhadhvaṃ samāhitāḥ||

iti tenoditaṃ śrutvā sarve te trasitāśayāḥ|

svasveṣṭadevatāḥ smṛtvā prārthayadevamambudhim||

169

mahodadhe jagadbhartarvayaṃ te śaraṇe sthitāḥ|

tadasmān kṛpayā dhṛtvā saṃtārayitumarhasi||

ityevaṃ prārthayantaste sarve smṛtvā svadevatām|

dhairyamālambya saṃtrastāstasthurjīvarāśitāḥ||

tataḥ sa karṇadhāro'pi saṃprārthya taṃ mahodadhim|

svakuladevatāṃ smṛtvā tasthau jīvanirāśitaḥ|

siṃhalaḥ sārthavāho'pi saṃprārthya trāṇamambudhim|

triratnasmaraṇaṃ kṛtvā tasthai dhairyasamāhitaḥ||

tataste vāyavaḥ śāntā naukā saṃcaritā kramāt|

taddṛṣṭvā vaṇizaḥ sarve tasthuḥ saṃharṣitāśayāḥ||

tatra tāṃ samupāyātāṃ nāvaṃ vaṇiksamāśritām|

tāmradvīpanivāsinyo rākṣasyoyo'drākṣurambudhau||

tatastābhiḥ sametyāśu rākṣasībhiḥ prabhaṃjanāḥ|

utsṛṣṭāḥ kālikā vātāstannaukābhimukhā vavuḥ||

tairāśu prahatā sā nau bhrāmyamānā pralolitā|

tīvrātivegakallolo'bhihatābhūdvibhinnitā|

tadā te vaṇijaḥ sarve saṃtrāsābhihatāśayāḥ|

hā daiveti vilapantastasthuḥ prāṇanirāśitāḥ||

tadā sa sihaṃlo dṛṣṭvā taraṇiṃ tāṃ vibhinnitām|

sarvāṃstān suhṛdo bhītān samālokyaivabravīt||

bhavantaḥ kiṃ viṣādena daiva eva gatirbhavet|

tattriratnasmṛtiṃ dhṛtvā dhairyamālambya tiṣṭhata||

yadi daivādvipattiḥ syādatra tīrthādhipe'mbudhau|

dravyaiḥ sārdhaṃ vayaṃ sarve patitā nidhanaṃ gatāḥ||

sarvapātakanirmuktāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

sadgatau sukule jātā bhavema śrīguṇāśrayāaḥ||

ityuktā tena te sarve tīrthikānāmupāsakāḥ|

triratnasmaraṇaṃ dhātuṃ śraddadhurna kathaṃcana||

170

sa eva siṃhalaḥ smṛtvā triratnaṃ śaraṇaṃ gatāḥ|

dhyātvā nāma samuccārya tasthai saṃbodhimānasaḥ||

tadāpi daivatasteṣāṃ kālikāvātaghātitā|

kallolabhramaṇākrāntā naukābhūcchatakhaṇḍitā||

sarve te vaṇijaścāpi vibhagnāśā vimohitāḥ|

patitāstatra mahāmbhodhau saha dravyairnimajjitāḥ||

tatra te vaṇijaḥ sarve nimagnānyapi daivataḥ|

svasvabāhubalenaiva samuterustaṭāntikam||

dṛṣṭvā tān vaṇijaḥ sarvāṃstīrāntikasamāgatān|

tāmradvīpanivāsinyo rākṣasyaḥ saṃpramoditāḥ||

divyakaumārikārupaṃ dhṛtvā sarvāḥ samāgatāḥ|

tīre sthitvā samuttārya sarvānstānevamabruvan||

mā bhaiṣṭa dhairyamālambya samāgamya taroradhaḥ|

chāyāmāśritya sarvatra viśrāntuṃ tiṣṭhata kṣaṇam||

ityevaṃ kathitaṃ tābhiḥ śrutvā te vaṇijastataḥ|

gatvā campakavṛkṣasya chāyāyāṃ samupāśrayan||

tatra viśramya te sarve saṃnirīkṣya parasparam|

jñātīn smṛtvānuśocanto niśvasyaivaṃ babhāṣire||

hā daiva kathamasmākaṃ vipattirbhavatīdṛśī|

ka iha sāmprataṃ trātā hitārthī sadgatirbhavet||

iti taiḥ kathitaṃ śrutvā sārthavāhaḥ sa siṃhalaḥ|

sarvānstān trāsabhinnātmān samāśvāsyaivamabravīt||

nāstyasmākamiha trātā ko hitārthī suhṛdgatiḥ|

dharma eva bhavet trātā sarvatrāpi suhṛdgatiḥ||

avaśyaṃbhāvino bhāvā bhavanti mahatāmapi|

sarveṣāmapi jantūnāṃ sarvatrāpi na cānyathā||

tadatra śraddhayā sarve triratnasya samāhitāḥ|

smṛtvā nāma samuccārya dhyātvāpi bhajatānatāḥ||

171

etadeva hi saṃsāre dharmamūlaṃ nigadyate|

dharma eva hi sarvatra trātā bhartā suhṛdgatiḥ||

evaṃ vijñāya sarve'pi triratnasya samāhitāḥ|

smṛtvā nāma samuccārya dhyātvāpi bhajatānatāḥ||

iti tenoditaṃ śrutvā sarve te paribodhitāḥ|

tīrthikā śrāvakā naiva triratnaṃ smartumīcchire||

sa eva siṃhalaḥ smṛtvā triratnasya samāhitaḥ|

dhyātvā nāma samuccārya tasthau saṃbodhimānasaḥ||

tatastāḥ pramadāḥ kāntāḥ kumārikā manoramāḥ|

sarvānstān vaṇijān dṛṣṭvā purasthā evamabruvan||

vaiṣādyaṃ vaḥ kimatrāpi naiva cintyo hi duḥkhatā|

yathepsitaṃ sukhaṃ bhuktvā saṃcaradhvaṃ yathecchayā||

asmākaṃ svāmino naiva gatirvāpi na kaścana|

parāyaṇo'pi naivāsti bhartāpi na suhṛtpriyaḥ||

tadyūyaṃ bhavatāsmākaṃ svāmino gatayo'pi ca|

parāyaṇāśca bhartāraḥ patayaḥ suhṛdaḥ priyāḥ||

vidyante'tra gṛhā ramyā bhogyāni vividhānyapi|

pānāni surasānyevaṃ vastrāṇi vividhāni ca||

sarvadravyāṇi ratnāni sarvāṇi bhūṣaṇānyapi|

sarvartufalapuṣpādiramyodyānavanānyapi||

puṣkariṇyo'pi santyatra divyagandhāmbupūritāḥ||

tadatra kiṃ viṣādaṃ vaḥ saṃramadhvaṃ yathecchayā|

yathākāmaṃ sukhaṃ bhuktvā saṃcaradhvaṃ pramoditāḥ||

ityevaṃ kathitaṃ tābhirniśamya te vaṇigjanāḥ|

sarve'pi tāḥ samālokya vismayaṃ samupāyayuḥ||

tatastāḥ pramadāḥ sarvān matvā tān kāmamohitān|

ekaikaṃ puruṣaṃ dhṛtvā svasvagehaṃ nyaveśayan||

tāsāṃ vṛddhāpi yā kāntā sā dṛṣṭvā samupāsṛtā|

siṃhalaṃ taṃ samādāya svālayaṃ saṃnyaveśayat|

172

atha tāḥ pramadāḥ sarvān svān svāṃstān svāmino mudā|

svasvālaye pratiṣṭhāpya divyabhogairatarpayan||

tatastān bhogasaṃtṛptān sarvānstāḥ pramadāśayāḥ|

rahikrīḍārasābhogaiḥ santarpayitumārabhan||

evaṃ te vaṇijaḥ sarve bhuktvā bhojyaṃ yathepsitam|

saṃkrīḍitvā yathākāmaṃ saṃcarite pramoditāḥ||

evaṃ bhuktvā yathākāmaṃ ramitvā te divāniśam|

mahānandasukhāsaktāḥ saptāhāni vyalaṃghayan||

athāpare kṣapāyāṃ sa siṃhalaḥ|

triratnasmṛtimādhāya tasthau dhyānasamāhitaḥ||

tadā tatrālaye dīpaḥ saṃpradīptamahojjvalaḥ|

rākṣasyāṃ nidritāyāṃ sa prāhasan saṃprabhāsayan||

taṃ pradīptaṃ hasantaṃ sa dṛṣṭvātivismitāśayaḥ|

suciraṃ saṃnirīkṣyaivaṃ dhyātvā caivaṃ vyacintayat||

aho citraṃ kimarthe'yaṃ pradīpo yatprahasyate|

evaṃ hi hasito dīpo dṛṣṭo naiva śruto'pi na||

iti dhyātvā ciraṃ paśyan siṃhalaḥ sa samutthitaḥ|

samupāśritya taṃ natvā papracchaivaṃ kṛtāṃjaliḥ||

kimarthaṃ hasase dīpa tadatra me samādiśa|

ko'tra dīpe praviṣṭo hi mayā na jñāyate bhavān||

iti tenābhiṃsaṃpṛṣṭe pradīpaḥ sa samujjvalan|

siṃhalaṃ taṃ samāmantrya prahasannevamabravīt||

siṃhala kiṃ na jānāsi rākṣasīyaṃ na mānuṣī|

ramitvāpi yathākāmaṃ bhakṣettvāṃ naiva saṃśayaḥ||

sarvāstāḥ pramadāḥ kāntā rākṣasyo naiva mānavāḥ|

sarvāṃstāṃstvatsahāyāṃśca bhakṣiṣyanti na saṃśayaḥ||

iti dīpasamākhyāutaṃ śrutvā bhītaḥ sa siṃhalaḥ|

kimidaṃ satyamevaṃ syāditi taṃ paryapṛcchata||



173

satyameva pradipeyaṃ rākṣasī yanna mānuṣī|

kathaṃ bhavān vijānāsi satyametat samādiśa||

iti saṃprārthite tena sa pradīpaḥ punarhasan|

siṃhalaṃ sārthavāhaṃ taṃ samāmantryaivamādiśat||

satyametanmayakhyātaṃ yadi na tvaṃ pratīcchasi|

dakṣiṇasyāṃ mahāraṇye gatvā paśya tvamātmanā||

tatrāraṇye mahaddurge āyasakoṭṭa uccake|

vaṇikśatasahastrāṇi prakṣipya sthāpitāni hi||

kecijjīvanti kecicca mṛtāḥ kecicca bhakṣitāḥ|

asthīni cāvakīrṇānnipratiṇi samantataḥ||

tatra gatvā samālokya sarvametanmayoditam|

satyaṃ vā yadi vā'satyaṃ śraddadhyā me vacastadā||

ityevaṃ tadupākhyātaṃ śrutvā sa paribodhitaḥ|

tatra gatvā tathā draṣṭuṃ sarvametastamutsukaḥ||

prasuptāṃ rākṣasīṃ mohajālanidrāvṛtendriyām|

kṛtvā candraprabhaṃ khaḍgaṃ dhṛtvā saṃprasthito drutam||

tato gacchan sa ekākī niśīye saṃvilokayan|

dakṣiṇasyāṃ mahāraṇye durgame samupācarat||

tatrātyucce mahakoṭṭamayaḥprākārasaṃvṛtam|

gavākṣadvāre niryūhavīhīnaṃ lokasaṃskṛtam||

taṃ dṛṣṭvā samupāsṛtya paribhramansamantataḥ|

lokaviṣādavailāpyaṃ śrutvā sa vismayākulaḥ||

tatra campakavṛkṣāgramārehya sa samāśritaḥ|

mahotkāśaravo naiva nājuhāva tadāśritān||

bhavantaḥ ke kiyanto'tra prakṣiptāḥ kena niśritāḥ|

kiṃ bhuktvā vasathātrāpi tatsarvaṃ vaktumarhatha||

iti taduktamākarṇya tatrasthāste vaṇigjanāḥ|

vṛkṣaśākhāgramāruḍhaṃ tamālokyaivamabruvan||

174

kastvaṃ bho kathamāyāsi kasmādihāgataḥ kutaḥ|

sarvametat pravṛttāntaṃ samupākhātumarhati||

iti taduktamākarṇya sāarthavāhaḥ sa siṃhalaḥ|

tatrasthāṃstān janān sarvān samāmantryaivamabravīt||

siṃhalaḥ sārthavāho'haṃ jambūdvīpādihāgataḥ|

gantuṃ ratnākare'mbhodhau vaṇikpaṃcaśataiḥ saha||

abdhimadhye mahāvātairhatā naukā vikhaṇḍitā|

udake patitāssarve vayumuttīrya bāhubhiḥ||

tīramāsādya vṛkṣasya chāyāyāṃ samupāśritāḥ|

svadeśamanuśocanto nyaṣīdāma viṣāditāḥ||

tatrātisundarīkāntāḥ kumārikā manoharāḥ|

tāḥ sarvāḥ purato'smākaṃ samāśrityaivamabruvan||

mā bhaiṣṭa kiṃ viṣādaṃ vā dhairyamālambya tiṣṭhata|

sarvāsāmapi hyasmākaṃ kaścit svāmī na vidyate||

tadyūyaṃ svāmino'smākaṃ bhūtvā bhuktvā yathepsitam|

yathākāmaṃ ramitveha saṃcaradhvaṃ sadā sukham||

ityasmānālokya sarvāstān sarvānasmān vimohitān|

ekaikaṃ svāminaṃ dhṛtvā svāsvālayaṃ nyaveśayan||

tatrāsmān yathākāmaṃ bhojayitvātyamodayan|

yathecchayā ramitvāpi cārayanti sadā sukham||

ityevaṃ mahadāścaryaṃ sukhaṃ bhuktvātivismitaḥ|

kimatra viṣaye vṛttamiti draṣṭumihāvraje||

iti tena samākhyātaṃ śrutvā te'pi vaṇigjanāḥ|

sarve svakaṃ pravṛttāntaṃ kathitvā taṃ vyanodayan||

yatkhalu sārthavāho'si jānīhi tābhi rākṣasīḥ|

tadatra ratisaṃraktā mā tiṣṭhāśu vraja svaṃ puram||

vayamapyevamambhodhau patitā vyasanitāstathā|

rākṣasībhiḥ samuttārtya svasvagṛhe niveśitāḥ||

175

bhojayitvā yathākāmaṃ ramitvāpi yathecchayā|

vinodya svavaśe sthāpya saṃcāritāḥ sukhe sadā||

yadā yūyamiha prāptāstada tābhirvayaṃ drutam|

koṭe'tra sarva ānīya prakṣiptā bandhanālaye||

gṛhītvāmībhirassmākaṃ rākṣasībhirdivāniśam|

khāditvā puruṣān nityaṃ saṃcaryante yathecchayā||

yūyamapi tathāmībhī rākṣasībhiryathecchayā|

gṛhītvātra pratikṣiptā bhakṣiṣyadhve na saṃśayaḥ||

ityavaśyaṃ bhavedevaṃ vijñāya sahasā bhavān|

sarvān sārthān samāhūya svadeśaṃ drutam||

yadītaḥ sahasā yūyaṃ sarve gacchata sāṃpratam|

kuśalaṃ vā bhavennaivaṃ yadi sarve vinakṣyatha||

iti taduktamākarṇya siṃhalaṃ sa prabodhitaḥ|

avatīrya drutaṃ vṛkṣāt sahasā svālayaṃ yayau||

tatra ratikaraṃ dīpamuddīptaṃ taṃ samīkṣya saḥ|

sāṃjaliḥ praṇatiṃ kṛtvā purataḥ samupāśrayat||

taṃ purasthaṃ samālokya pradīpaḥ sa samujjvalan|

sādho satyaṃ tvayā dṛṣṭamityevaṃ samapṛcchata||

iti dīpoditaṃ śrutvā punarāha sa vismitaḥ|

sarvaṃ satyaṃ mayā dṛṣṭamādiṣṭaṃ bhavatā yathā||

kimupāyamihāpyasti yenetaḥ sahasā punaḥ|

jambūdvīpaṃ gamiṣyāma tatsamādeṣṭumarhati||

iti saṃprārthite tena sa pradīpaḥ samujjvalan|

prahasaṃstaṃ samāśvasya punarevamupādiśat||

tadupāyamihāpyasti yenetaḥ sahasā vrajeḥ|

jambūdvīpaṃ punargantuṃ yadīcchasi śṛṇuṣva tat||

atra tīre mahāmbhodheḥ suvarṇabālukāsthale|

bālāho'śvo mahā..tro vidyate karuṇātmakaḥ||

176

sa śvetā auṣadhīrbhuktvā prāvartya parivartya ca|

samutthāya svamātmānaṃ pracchoḍitvaivamālapet||

ka ito'bdhiṃ samuttirya gantumicchanti ye punaḥ|

svadeśaṃ me samāruhya pṛṣṭhe tiṣṭhantu te dṛḍham||

yadi gantuṃ tavecchāsti jambūdvīpamitaḥ punaḥ|

tatra gatvāśvarājaṃ taṃ natvā saṃprārthayādarāt||

vayamicchāmahe gantuṃ jambūdvipamitaḥ punaḥ|

tadasmān kṛpayā sarvān saṃprāpayimarhati||

tataḥ so'śvo mahābhijñaḥ sarvān yuṣmānito drutam|

svapṛṣṭhena samāvāhya pāre'bdheḥ prāpayiṣyati||

ityevaṃ samupādiśya sa dīpo'ntarhito'bhavat|

so'pi śayanamāruhya rākṣasyā śayito'bhavat||

tadaṃgaśītatvaṃ spṛṣṭā vibuddhā sā niśācarī|

kathaṃ te śītalaṃ dehamityevaṃ paryapṛcchata||

tacchrutvā sārthavāho'sau siṃhalo bhītamānasaḥ|

tāṃ kāntāṃ pramadāmevaṃ prabodhayitumabravīt||

kānte'haṃ nirgato gehāmmulamūtraṃ visṛjya ca|

āgamya śayitastena śītalitā tanu mama||

iti tāṃ mithyayā kāntāṃ bodhiyitvāpi śaṃkitaḥ|

siṃhalaḥ sa viṣaṇṇātmā tasthau nidrāparāṅmukhaḥ||

tataḥ sa prātarutthāya sarvāṃstān vaṇijaḥ sattvān|

samāhūya bahirdeśe gatvā yānamupāśrayat|

tathā te vaṇijaścāpi sarve tatra samāśritāḥ|

parasparaṃ samābhāṣya saṃtasthire'bhinanditāḥ||

tatra tān vaṇijaḥ sarvān nirviśaṃkābhinanditān|

siṃhalaḥ sa samālokya samāmantryaivamabravīt||

bhavantaḥ praṣṭumicchāmi satyaṃ bhāṣantu nānyathā|

kidṛksnehopacārairvaḥ kāntāḥ saṃmānayanti hi||

177

iti taduktamākarṇya tatraoko'tipragalbhitaḥ|

siṃhalaṃ taṃ samālokya saharṣamevamabravīt||

dhanyo'smi sārthavāhātra bhāgyena preritaḥ khalu|

īdṛgbhogyamahatsaukhyaṃ manye svarge'pi durlabham||

yanme kāntā subhadrāṃgī susnehopacāriṇī|

yathecchā surasairbhogyairmānayanti divāniśam||

tathānyaḥ prāvadattatra maharsaukhyamihāptavān|

bhāgyena prerito'trāhamīdṛksaukhyaṃ kuhāpi na||

yanme kāntā varairbhogyaistoṣayitvā divāniśam|

ramayantī yathākāmaṃ mānayantī samādarāt||

tathāparo vaṇikprāha dhanyo'hamatībhāgyavān|

īdṛksampanmahatsaukhyaṃ lapsye kutra kathaṃ kadā|

īdṛk mahattaraṃ saukhyaṃ manye svarge'pi durlabham||

yanme snehavatī bhāryā divyavastrādibhūṣaṇaiḥ|

maṇḍayitvā yathākāmaṃ ramayitvā divāniśam||

yathābhilaṣitairbhogyaissantarpya pratipāti mām|

tathānyo'pi vaṇikprāha bhāgyenehāhamāptavān||

yadīdṛk mahadaiśvaryaṃ saṃpattirlapsyate kutaḥ||

svarge'pi durlabhaṃ manye kutrātra pṛthivītale|

yanme bhāryā manoramyā kāntā divyātisundarī||

vividhadinyasaurabhyagandhadravyairdivāśam|

anulipya yathākāmaṃ kriḍayati samādarāt||

bhojanairvividhāsvādaiḥ pānairdivyāmṛtāttamaiḥ|

vastraiśca vividhaiḥ kāmyairbhūṣaṇairvividhairapi||

maṇḍayitvā yathākāmaṃ bhojayitvā divāniśam|

yathābhilaṣitaiḥ saukhyaiḥ ramayantyabhipāti mām||

evaṃ te vaṇijyaḥ sarve svasvabhāryākṛtādaram|

snehopacārasatsaukhyaṃ nivedhaivaṃ babhāṣire||

178

aho bhāgyaṃ tadasmākaṃ yadiha preṣitā vayam|

īdṛksaṃpanmahatsaukhyaṃ svarge'pi durlabhaṃ khalu||

tadihaiva sadā bhuktvā yathākāmaṃ caremahi|

jambūdvīpe punargantuṃ notsahema kadācana||

kimīdṛksukhasaṃpattirhitvā yāsyāmahe vayam|

svadeśe'pi purnagatvā kiṃ kiṃ bhokṣyāmahe sukham||

kutredṛgguṇasaṃpannā divyakāntā manoramāḥ|

sarvavidyākalābhijñā labhyante durlabhā bhuvi||

etāḥ kāntāḥ subhadrāṃgāḥ svāmisneho'nucārikāḥ|

hitvā gatcā svadeśe'pi kiṃ sthitvā svajanaiḥ saha||

dhanyāste puruṣā martyāḥ kāntābhirye sadā ratāḥ|

yathākāmaṃ sukhaṃ bhuktvā saṃcarante yathecchayā||

evaṃ śrīguṇasaṃpannā divyakāntāsahāratāḥ|

yāvajjīvaṃ sukhaṃ bhuktvā saṃtiṣṭhemahi sarvadā||

jambūdvipe punargantuṃ nābhīcchāmaḥ kadāpi hi|

kiṃ lapsyāmaha etādṛk mahatsaukhyaṃ kadā katham||

ityevaṃ taiḥ samākhyātaṃ sarvairapi niśamya saḥ|

siṃhalastān samālokya niṣśvasannevamabravīt||

bhavantaḥ śrūyatāṃ vākyaṃ yanmayā satyamucyate|

yadi bhadre'sti vāṃchā vaḥ tatkurudhvaṃ yathoditam||

iti tenoditaṃ śrutvā sarve te vismatāśayāḥ|

siṃhalaṃ sārthavāhaṃ taṃ samālokyaivamabruvan||

kiṃ vākyaṃ samupākhyāhi yadi bhadre samīhasi|

bhavatā yatsamādiṣṭaṃ kariṣyāmastathā vayam||

iti taiḥ kathitaṃ sarvaiḥ śrutvā sa siṃhalaḥ sudhīḥ|

sarvāṃstān vaṇijaḥ sārthān saṃpaśyannevamabravīt||

sarvaiḥ satya samādhāya samayaṃ dhāsyate yadi|

tadāhamupadekṣyāmi satyametadyathāśrutam||
179

iti tenoditaṃ śrutvā sarve'pi te'tivismitāḥ|

kiṃ samayaṃ dhariṣyāmastadādiśeti cābruvan||

etattaiḥ kathite sarvaiḥ sārthavāhaḥ sa siṃhalaḥ|

sarvāṃstān vaṇijaḥ saṃghān samālokyaivamabravīt||

bhavantaḥ śrūyatāṃ sarvaiḥ samayamuditaṃ mayā|

naitatkenāpi vaktavyaṃ bhāryāyāḥ purato'pi vaḥ||

kaścidbhāṣeta bhāryāyāḥ purā yadi pramādataḥ|

tadā sarve vayaṃ hyatra vrajema nidhanaṃ khalu||

iti satyaṃ samādhāya samayaṃ dhātumarhatha|

yadi saṃdhāryate satyaṃ sarveṣāmapi bhadratā||

iti taduktamākarṇya sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

satyametaddhariṣyāmaḥ samādiśeti cābruvan||

iti sarvai samākhyātaṃ śrutvā sa siṃhalaḥ sudhīḥ|

sarvāṃstān vaṇijaḥ saṃghān saṃpaśyannevamabravīt||

śṛṇudhvaṃ dhairyamālambya tiṣṭhata mā viṣīdata|

imā hi pramadāḥ sarvā rākṣasyo naiva mānuṣāḥ||

iti satyaṃ mayākhyātaṃ śrutvā sarve'pi bodhitāḥ|

kaścidapi svabhāryāyāḥ purato vaktumarhati||

iti tena samākhyātaṃ śrutvā sarve vaṇigjanāḥ|

bhītisaṃtrasitātmānaḥ kṣaṇaṃ tasthurvimohitāḥ||

tataste vaṇījaḥ sarve saṃtrāsābhihatāśayāḥ|

siṃhalaṃ sārthavāhaṃ taṃ samālokyaivamabruvan||

sārthavāha kathaṃ jñātaṃ kutra dṛṣṭaṃ śrutaṃ tvayā|

etāḥ kāntā na mānuṣyo rākṣasya iti tadvada||

yadyetā naiva mānuṣyo rākṣasya eva tatkatham|

asmākaṃ ka iha trātā gatirvā syātparāyaṇaḥ||

yadyetatsatyameveha tiṣṭhemahi kathaṃ vayam|

palāyemahi kutretastadupāyamupādiśa||

180

iti taiḥ kathitaṃ śrutvā sārthavāhaḥ sa siṃhalaḥ|

sarvānstān vaṇijaḥ saṃghān samāśvāsyaivamabranīt||

satyameva mṛṣā naiva tathāpi mā viṣīdata|

upāyaṃ vidyate'trāpi tacchṛṇudhvaṃ mayoditam||

yo'śvājo'tra bālāho nāma tīre mahodadheḥ|

sthitaḥ sattvānukampārthaṃ sa naḥ trātā gatirbhavet||

sa tiṣṭhedudhestīre suvarṇabālukāsthale|

āvartya parivarttāpi bhuktvā śvetā mahoṣadhīḥ||

tatra gatvā vayaṃ sarva upasarema vanditum|

saṃpaśyetkaruṇātmā sa sarvānasmānupāsṛtān||

dṛṣṭvāsmān sa samutthāya pracchādayet svamāśrayam|

ko'tra pāramito gantuṃ icchantīti vadet tridhā||

tadā sarve vayaṃ natvā tamevaṃ prārthayemahi|

icchāmahe ito gantuṃ pāraṃ tatsahasā naya||

ityasmatprārthita śrutvā sarvānasmān svapṛṣṭhake|

āropya samasottīrya nayet pāraṃ mahodadheḥ||

sa evāsmākamiha trātā gatirnānyo hi vidyate|

tadvayamaśvarājaṃ taṃ natvaivaṃ prārthayemahi||

etadupāyamatrāpi vidyate'smatparāyaṇe|

kaścidetatsvabhāryāyā vaktuṃ naivārhati dhruvam||

pramodādyadi bhāryāyāḥ snehāt kaścidvadetpuraḥ|

rākṣasyo'smānstada sarvān bhakṣiṣyante na saṃśayaḥ||

iti sneho'sti jīve vo dhṛtvaitatsamayaṃ dṛḍham|

kasyāścitpurataḥ kiṃcidvaktavyaṃ naiva kenacit||

iti tenoditaṃ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

mṛtyutrāsāhatātmānaḥ siḥhalamevamabruvan||

sārthavāha bhavannāthastrātā mitraṃ suhṛdgatiḥ|

asmākaṃ nāparaḥ kaścittadanvāhartumarhati||

181

kasmindine gamiṣyāma itastīre mahodadheḥ|

yatra tiṣṭhedaśvarāja iti satyaṃ samādiśa||

ityuktaṃ tairniśamyāsau sārthavāho nirīkṣya tān|

ito'hina tṛtīye'vaśyaṃ gacchemahīti cābravīt||

na kasyāścitpuraḥ kaścatsatyametadvadenna hi|

gopanīyaṃ prayatnena tridheti so'bravīt punaḥ||

iti saṃmatamādhāya sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

tatpure punarāgatya svasvālayaṃ samāviśat||

tatra tāḥ pramadāḥ kāntā dṛṣṭvā tān svagṛhāgatān|

svaṃ svaṃ svāmitanamālokya papracchurevamādarāt||

kutra bhavān prayāto'tra samāyāto'si sāmpratam|

satyametat samākhyāhi yadi sneho'sti te mayi||

iti bhāryoditaṃ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

deśādbahirvayaṃ gatvāgatāḥ sma iti cābruvan||

etacchrutvā ca tāḥ kāntāḥ sarvāḥ svaṃ svaṃ priyaṃ mudā|

samīkṣya samupāsīnāḥ papracchurevamādarāt||

dṛṣṭaṃ kiṃ mahadudyānaṃ dṛṣṭaṃ vāpi sarovaram|

falapuṣpābhinamrāśca dṛṣṭāḥ kiṃ pādapā api||

iti bhāryoditaṃ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

kiṃcinna dṛśyate'smābhiriti pratyuttaraṃ daduḥ||

tacchrutvā pramadāḥ sarvāḥ samīkṣya tā svakaṃ priyam|

saṃprahāsaṃ kurvantyaḥ punarevaṃ babhāṣire||

kathaṃ na dṛśyate'trāsti mahodyānaṃ sarovaram|

vividhāstaravaḥ santi falapuṣpabharānatāḥ||

aho yūyaṃ gatāḥ kutra dṛśyante na kathaṃ khalu|

etatsatyaṃ samākhyāhi yadi priyāsmyahaṃ tava||

etacchrutvāpi te sarve vaṇijaḥ svasvapriyāṃ prati|

prahasan saṃnirīkṣyāpi punarevaṃ babhāṣire||

182

ito'hni tṛtīye'vaśyaṃ tadudyānaṃ sarovaram|

sarvānapi tarun drṣṭuṃ gamiṣyāmo vayaṃ priye||

tāni sarvāṇi saṃvīkṣya gṛhītvāpi falāni ca|

puṣpāṇyapi samāhṛtya samāyāsyāmahe drutam||

tacchrutvā tāstathetyuktvā sarvāḥ svaṃ svaṃ ptriyaṃ mudā|

yathābhilaṣitāirbhogyaiḥ sādaraṃ samatoṣayan||

bhuktvā te'pi yathākāmaṃ sarvaiḥ saṃtoṣitā apio|

dirghocchvāsaṃ samutsṛjya tasthuḥ kṣaṇaṃ viṣāditāḥ||

tadṛṣṭvā pramadāstāśca sarvāḥ svasvaprabhuṃ prati|

kimucchvāsaṃ samutsṛṣṭaṃ vadeti prāvadat punaḥ||

svadeśaviṣayaṃ smṛtvā samucchvāsaṃ samutthitam|

iti svasvapriyāste sarve'pi purato'vadan||

tacchrutvā pramadāstāśca sarvāḥ svasvapateḥ punaḥ|

upāsīnā vihasantyaḥ saṃnirīkṣyaivamabruvan||

kiṃ svadeśasmṛtiṃ kṛtvā sukhaṃ bhuktveha tiṣṭhata|

saṃramitvā yathākāmaṃ saṃcaradhvaṃ yathecchayā||

dravyāṇyapi ca sarvāṇi bhogyāni vividhāni ca|

sarvopakaraṇavastūni vastrāṇi bhūṣaṇānyapi||

udyānāni suramyāni puṣkariṇyo manoramāḥ|

falapuṣpābhinamrāśca pādapā vividhā api||

prāsādāśca manoramyā gṛhāścāṭṭābhiśobhitāḥ|

maṇḍapāśca maṭhāścāpi rathā aśvāśca hastinaḥ||

gāvaśca mahiṣāścāpi sarve'pi paśujātikāḥ|

vidyate sakalo'nyatra kiṃ nāstīha nirīkṣyatām||

tadetānyapi sarvāṇi tvadadhīnāni sarvadā|

yathecchayā samādāya bhuktvā ramansukhaṃ cara||

nātra kiṃcidviṣādatvaṃ bhayaṃ cāpi na kiṃcana||

yathākāmaṃ prabhuktvaiva rama caran sukhaṃ vasa||

183

iti tābhiḥ samākhyātaṃ sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

tatheti prabhāṣitvā tasthuḥ vinoditā iva||

tatastāḥ pramadāḥ sarvā rātro svasvapriyaiḥ saha|

yathākāmaṃ ramitvāpi suṣeyuḥ śayanāśritāḥ||

te'pyevaṃ vaṇijaḥ sarve ramitvā śayanāśritāḥ|

mṛtyuśaṃkāhatātmānastasthurnidrāparāṅmukhāḥ||

tataḥ prātaḥ samutthāya sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

svāṃ svāṃ bhāryāṃ samāmantrya samālokyaivamabruvan||

vayaṃ yāsyāmahe draṣṭuṃ taḍāgodyānapādapān|

sajjīkṛtya tadāhāraṃ saṃsthāpayata saṃvaram|

tacchrutvā pramadāḥ sarvāstāstatheti prabodhitāḥ|

sajjīkṛtyopasaṃsthāpya svasvapriyaṃ vyanodayan||

tasmiṃśca divase'pyevaṃ sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

bhuktvā bhogyaṃ ramitvāpi tasthurjāgartikā niśi||

tataḥ prātaḥ samutthāya sarve te siṃhalādayaḥ|

svāṃ svāṃ bhāryāṃ samāmantrya gṛhītvā svasvasaṃvaram||

saṃmīlya sahasā sarve deśādbahirvinirgatāḥ|

gatvā dūramanodyanasamīpaṃ samupāśrayan||

tatra sa siṃhalaḥ sarvān vaṇījastān vilokayan|

samāmantrya kriyākāaraṃ kartumevamabhāṣata||

bhavantaḥ śrūyatāṃ vākyaṃ yantrayātra nigadyate|

tatsarve satyamādhāya kartumarhanti nānyathā||

yadi snehaḥ svajivo'sti jñātibandhusuhṛtsvapi|

yuṣmābhirmadvacaḥ śrutvā satyaṃ dhartavyamatra hi||

śṛṇudhvaṃ tatkriyābandhaṃ kriyate yanmayā hite|

triratnaśaraṇaṃ dhṛtvā caritavyaṃ samāhitaiḥ||

kenāpi smaraṇīyā na bharyā kāntā priyā api|

paścānnaivābhilokyaṃ ca yāvatpāraṃ na gamyate||

183

iti kṛtvā kriyābandhaṃ sarve te siṃhalādayaḥ|

tataḥ saṃprasthitāḥ śīghraṃ tīraṃ prāpto mahodadheḥ||

tatra tamaśvamadrākṣuḥ savarṇavālukāsthale|

āvartyaparivartitvā bhuktvauṣadhīḥ samāśritam||

tatra tān samupayātān dṛṣṭvā so'śvaḥ samutthitaḥ|

pracchāḍitvā tridhā ko'taḥ pāragāmīti prāvadat||

tadā te vaṇijyaḥ sarve sāṃjalayastamādarāt|

tridhā pradakṣiṇīkṛtya praṇatvaivaṃ babhāṣire||

deva sarve vayaṃ pāraṃ gantumicchāmahe khalu|

tadbhavānno drutaṃ pāraṃ saṃprāpayitumarhati||

iti taiḥ prārthitaṃ śrutvā so'śvarājo dayānidhiḥ|

sarvāṃstān vaṇijaḥ paśyan punarevamabhāṣata||

yadi pāramito gantuṃ yūyaṃ sarve samicchatha|

matpṛṣṭhaṃ dṛḍhamāruhya saṃtiṣṭhadhvaṃ samāśritāḥ||

yāvatra choditaṃ kāyaṃ mayā tāvatra kenacit|

kartavyo dṛṣṭivikṣepo yadi jīvitamicchatha||

iti tena samādiṣṭaṃ śrutvā sa siṃhalāgrataḥ|

natvā tatpṛṣṭamāruhya saṃśritaḥ samatiṣṭhata||

tataste vaṇijyaḥ sarve natvā taṃ sahasā kramāt|

ruhyate pṛṣṭhamāśritya saṃśleṣitā niṣedire||

tataḥ so'śvo mahāvegī saṃvahanstān vaṇigjanān|

saṃkraman sahasāmbhodhermadhye dvīpamupāyayau||

tadāśvenāhūtān sarvān rākṣasyastān vaṇigjanān|

dṛṣṭavā tāḥ sakalāstatra sahasā khādupācaran||

hā kāntā priyabhartāsi māṃ vihāyādhunā katham|

niḥsneho mayi kutraika eva gantuṃ tvamicchasi||

ahamapi tvayā sārdhaṃ gantumihāvrajāmi hi|

tanmāṃ paśyanbhavākānta samatvahartumarhati||

185

hā kānta kathamekānte tyaktvā māṃ bhakticāriṇīim|

niḥsneho ratisaṃbhogo kva prayātuṃ tvamicchasi||

kathaṃ matsnehasaṃbhogaratisaukhyamahotsavam|

vismṛtaṃ bhavatā kānta tatsmṛtvā paśyemāṃ priyām||

hā prāṇasamakānto'si naivāsti me suhatpriyaḥ|

tavāpyasmi priyā bhāryā tatkathaṃ nau viyogatā||

suduṣyakomalaivastraiḥ prāvṛto'si mayepsitaiḥ|

tatsnehatimutsṛjya kutra gantuṃ tvamicchasi||

yathābhilaṣitairbhogyaiḥ pānaiśca paritoṣitaḥ|

vismṛtya kathamekānte māṃ tyaktvā gantumicchasi||

vividhasurabhidravyaistvaṃ liptvā modito mayā|

saugandhidravyamujjhitvā kutra gantuṃ tvamicchasi||

muktāhārādyalaṃkārairbhūṣito'si yathepsitaiḥ|

tatte sarvamalaṃkāraṃ tyaktvā gantuṃ kuhecchasi||

bhuktvā bhogyaṃ yathākāmaṃ ramitvāpi divāniśam|

tadbhogyaratisatsaukhyaṃ hitvā gantuṃ kuhecchasi||

hā kānta mama nātho'si kṛtvanāthāmimāṃ satīm|

nirdayo māṃ parityajya kathaṃ gantuṃ kuhecchasi||

hā kānta pasya māṃ bhāryāṃ bhavaddharmānucāriṇīm|

dehi me darśanaṃ svāmi mā tyajemāṃ priyaṃvadām||

yadi me darśanaṃ kānta na dadāsīha kiṃcana|

bhavannāma samuccārya mariṣye śvo nirāśitā||

tadā bhavānapi māṃ smṛtvā bhogyakrīḍāsukhānyapi|

kiyatkālaṃ dharet prāṇaṃ yāsyasi maraṇaṃ dhruvam||

iti sneho'sti te bhartaḥ svajive mayi vā yadi|

ekadhāpīha māṃ smṛtvā bhavān saṃdraṣṭumarhati||

ityevaṃ vilapantyastā rākṣasyaḥ sakalā api|

svasvabhartāramālokya rudantyo'nuyayurdrutam||



186

tatkāruṇyavilāpaṃ te śrutvā sarve vaṇigjanāḥ||

sneharatisukhotsāhaṃ smṛtvā tā draṣṭumicchire||

tatra ye ye'tistenehārdrāṣu kāruṇyādhairyamohitāḥ|

tān draṣṭuṃ pṛṣṭamadrākṣuste te'śvānnyapatan jale||

ye ye'śvānnipatatanto'bdhau tānstānālokya tā drutam|

rākṣasyaḥ sahasoddhṛtya prādanatsvasvapatiṃ mudā||

evaṃ te vaṇijaḥ sarve nipatanto mahāmbudhau|

sahasoddhṛtya sarvābhī rākṣasībhiḥ prabhakṣitāḥ||

siṃhala eka evāśvapṛṣṭhe saṃśliṣya saṃśritaḥ|

triratnasmaraṇaṃ dhṛtvā saṃtasthau niścalendriyaḥ||

tamevaikaṃ mahāsattvamuhitvā so'śvarāṭlaghuḥ|

sahasā saṃkramatpāramabdherastīraṃ samāyayau||

tatra sa tīramāsādya pracchoḍitvā svamāśrayam|

avatārya svapṛṣṭhāttaṃ siṃhalamevamabravīt||

sādho vraja samādhāya saṃpaśyan pathi sarvataḥ|

sarvatra te śubhaṃ bhūyādramasva bandhubhiḥ sukham||

iti tena samādiṣṭaṃ śrutvā sa siṃhalaḥ kṛtī|

tamaśvaṃ sāṃjalirnatvā saṃpaśyannemavamabravīt||

dhanyo'si tvaṃ mahāsatva yanmāṃ mṛtyumukhagatam|

ādāya sahasottārya rakṣasi svayamāgataḥ||

tanme nātho'si śāstā piṇḍānutrātā suhṛdgatiḥ|

yāvajjīvaṃ bhavatpādaṃ smṛtvā bhajeya sarvadā||

manye bhavantamīśāṃśanirmitaṃ trijagatprabhum|

bodhisattvaṃ mahāsatvaṃ sarvasattvānupālakam||

itthaṃ māṃ sarvadālokya bhavān sarvatra saṃkaṭe|

bodhayityā prayatnena kṛpayā trātumarhati||

iti saṃprārthya taṃ nāthamaśvarājaṃ sa siṃhalaḥ|

tridhā pradakṣiṇīikṛtya nanāma tatpadān punaḥ||



187

tataḥ so'śvastamālokya kiṃciddūre caran svayam|

antarhito jvaladvahnirivākāśe yayau drutam||

tamevaṃ khe gataṃ dṛṣṭvā siṃhalaḥ so'tivismitaḥ|

yāvaddṛṣṭipathaṃ paśyaṃstasthau natvā kṛtāṃjaliḥ||

tataḥ sa siṃhalo dhīraḥ paśyan nmārge sahāhitaḥ|

ekākī saṃkraman jambūdvīpāraṇyamupāyayau||

tadā yā rākṣasī bhāryā siṃhalasya vaṇikpateḥ|

rākṣasyaḥ sakalāstāstāṃ parivṛtyaivamabruvan||

asmābhirbhakṣitāḥ sarvasvāmino'pi svakasvakāḥ|

bhakṣito na tvayaivaikaḥ svāmī nirvāhitaḥ katham||

yadi tāvattamānīya bhakṣase na tvamātmanā|

tvāṃ vihatya vayaṃ sarvā bhakṣiṣyāma iti dhruvam||

ityevaṃ kathitaṃ tābhiḥ sarvābhistanniśamya sā|

saṃtrastā puratastāsāṃ viṣaṇṇāsyaivabravīt||

bhaginyo yadi yuṣmākaṃ nirbandha eṣa niścayaḥ|

sarvathāhaṃ tamānīya bhakṣeyamiti niścitam||

iti tayoktamākarṇya rākṣasyaḥ sakalā api|

evaṃ cette bhavedbhadraṃ nocenneti hi cābruvan||

tataḥ sā rākṣasī dhṛtvā paramabhīṣaṇākṛtim|

ākāśāt sahasā gatvā siṃhalasya puro'sarat||

dṛṣṭvā tāṃ rākṣasīṃ bhīmāṃ purataḥ samupāsṛtām|

siṃhalo'siṃ samutthāpya saṃtrāsayitumudyayau||

siṃhalaṃ tamasiṃ dhṛtvā nihantuṃ saṃmukhāgatam|

dṛṣṭvā sā rākṣasī trastā pradudrāva vanāntare||

tadā tatra vaṇiksārtho madhyadeśāt samāyayau|

taṃ dṛṣṭvā sā sundarīrupaṃ dhṛtvā pura upāsarat||

tāṃ kāntāṃ sundarīṃ ramyāṃ purataḥ samupāsṛtām|

sārthavāhaḥ samālokya papracchaivaṃ samādarāt||

188

bhagini ko bhavantīha kāntāre tu mitāśrayā|

ekākī kuta āyāsi tatsatyaṃ vaktumarhasi||

iti sārthabhṛtā pṛṣṭe rudantī sā kṛtāṃjaliḥ|

tasya sārthapateḥ pādau praṇatvaivaṃ nyavedayat ||

ahaṃ sārthapate rājñastāmradvipapateḥ sutā |



siṃhalasyāsya bhāryārthaṃ datta tena mahībhujā||

anena sārthavāhena parinīyāhamātmanā|

datvā viśrambhamānītā svadeśagamanaṃ prati||

abdhitīrosaṃprāptā naukāyādau vibhagnitā|

amaṃgaleti kṛtvāhaṃ choritānena jaṃgale||

tadbhavān bodhayitvainaṃ sārthavāhaṃ mama priyam|

mayi snehabhisambandhe saṃyojayitumarhati||

tayeti prārthitaṃ śrutvā sārthavāhastatheti saḥ|

pratiśruya tasya sārthavāhasya samupāsarat||

taṃ dṛṣṭvā samupāyātaṃ siṃhalaḥ sa prasāditaḥ|

āsane saṃpratiṣṭhāpya samālokyaivamabravīt||

vayasya kauśalaṃ kaściddehe sarvatra cāpi te|

ityevaṃ saṃkathālāpaṃ kṛtvā tasthau vinodayan||

tathā sa sārthavāhastaṃ siṃhalaṃ kauśalaṃ mudā|

pṛṣṭvā saṃmodayan vīkṣya punarevamabhāṣata||

vayasyāsau rājaputrī pariṇītā tvayā svayam|

asthāne mā parityājyā kṣamasvāsyā virodhatām||

iti tenoditaṃ śrutvā siṃhalaḥ sa mahāmatiḥ|

sārthavāhaṃ tamālokya punarevaṃ nyavedayat||

sukhena rājaputrīyaṃ pariṇītāpi nā mayā|

rākṣasīyamihāyātā tāmradvīpanivāsinī||

iti tenoditaṃ śrutvā sārthavāhaḥ sa vismitaḥ|

siṃhalaṃ suhṛdaṃ taṃ ca samālokyaivamabravīt||

189

vayasya rākṣasīyaṃ ki kathamevamihāgatā|

jñātāpi ca tvayā kena tatsatyaṃ vaktumarhasi||

iti tenodite sarvavṛttāntaṃ vistareṇa saḥ|

siṃhalasya mitrasya purataḥ saṃnyavedayat||

taduktaṃ sarvṛttāntaṃ śrutvā sa sārthabhṛt sudhīḥ|

satyamiti parijñāya babhuva trasitāśayaḥ||

tataḥ sa siṃhalastasmāt saṃprasthitaḥ samāhitaḥ|

saṃpaśyan pathi sartatra saṃcaran svapuraṃ yayau||

tatra sa svagṛhe gatvā mātāpitroḥ puro gataḥ|

tatpādān sahasā natvā kauśalyaṃ samapṛcchata||

tvanmukhadarśanādeva kauśalyaṃ nau sadā bhavet|

tavāpi kauśalaṃ kacciditi tau paryapṛcchatām||

tacchrutvā siṃhalaścāsau svapravṛttimanusmaran|

galadaśruviliptāsyo pitrorevaṃ nyavedayat||

kiṃ tātāviha vakṣāmi daivena prerito'smi hi|

eka evāhamāyātaḥ sarve naṣṭāḥ sahāyakāḥ||

kathamiti punaḥ pṛṣṭaḥ pitṛbhyāṃ siṃhalaḥ sutaḥ|

sarvametat sa vṛttāntaṃ vistareṇa nyavedayat||

taduktaṃ sarvamākarṇya pitarau prahatāśayau|

ciraṃ niḥśvasya taṃ putraṃ paśyan tāvevamūcatuḥ|

hā putra bhāgyato nau tvaṃ jīvanniha samāgataḥ|

mā śucastaddhanaṃ naṣṭaṃ dhairyaṃ dhṛtvā sukhaṃ cara||

kimeva bahubhirdravyairvinā putreṇa nau gṛhe|

putra eva mahāratnaṃ dharmārthavaṃśasādhanam||

bahuratnāni naḥ santi yadi tvamiha nāgataḥ|

etānyapi hi sarvāṇi vyarthaṃ kṣiṇuyurāvayoḥ||

dravye naṣṭe punardravyaṃ sādhayayaṃ prayatnataḥ|

tvayi putre vinaṣṭe'haṃ sādhayeyaṃ kathaṃ param||

190

kiṃ kariṣyanti ratnāni vinā putreṇa sādhunā|

nirdhano'pi varaṃ sādhuḥ putro dharmārthasādhanaḥ||

mṛte ratnāni kiṃ kuryurvinā putreṇa sādhunā|

satputraḥ piṇḍadānādīn kṛtvā svarge'pi prersyet||

satputra evaṃ sadratnamiha dharmārthasadguṇān|

sādhayedyatparatrāpi saṃskṛtya prerayoddivi||

tattvamevāvayo ratnamiha dharmārthasaukhyadam|

saṃskārapiṇḍadānaiśca paratra prerayeddivi||

ityāvayorhi saṃsāre tvanmukhāmbhojadarśanāt|

janmajīvitasampattisādhanaṃ safalaṃ bhavet||

iti vijñāya satputra tvamāvābhyāṃ sahānvitaḥ|

saddharmasādhanaṃ kṛtvā bhuktvā kāmaṃ samācara||

dhṛtvā svakulasaṃvṛttiṃ triratnaśaraṇaṃ gataḥ|

datvārthibhyo yathākāmaṃ saṃramasva gṛhāśritaḥ||

tasminnavasare tatra rākṣasī sātisundarī|

bhūtvā siṃhalasaṃkāśaṃ putraṃ dhṛtvā samāyayau||

tatra taṃ bālakaṃ putramaṃka āropya sarvataḥ|

pṛcchanti siṃhalagehaṃ babhrāma sā pragalbhikā||

tatra sā preritā lokaiḥ siṃhalasya gṛhāntike|

gatvā samīkṣyamānā taddvāramūlamupāśrayat||

tatra lokāḥ samālokya bālakaṃ taṃ manoharam|

siṃhalasadṛśākāraṃ paśyanta evamabruvan|

bhavanto jñāyatāmeṣa bālakaḥ siṃhalātmajaḥ|

yadasya siṃhalasyeva nirviśeṣaṃ mukhendriyam|

ityuktaṃ janakāyena niśamya sā kṣapācarā|

bhavadvirjñāte'syāyaṃ putra ityevamabravīt||

bhagini tvaṃ sutā kasya kutaḥ kathamihāgatā|

iti taiśca janaiḥ pṛṣṭā sā punarevamabravīt||



191

bhavanto'haṃ sutā rājñastāmradvīpādhipasya hi|

pitrāsya sārthavāhasya dattā bhāryārthamātmanā||

anena sārthavāhena pariṇītā sahāgatā|

abdhitīropaprāptā naurbhagnā yādo'nilāhatā||

amaṃgaleti kṛtvāhaṃ choritānena jaṃgale|

kṣudraṃ putramimaṃ dhṛtvā kaṣṭenehāhamāgatā||

asyātmajo hyayaṃ bālo bhāryāhaṃ dharmacāriṇī|

ityenaṃ svāminaṃ sarvaṃ saṃbodhayitumarhatha||

tayeti prārthitaṃ śrutvā sarve lokāstatheti te|

pratijñāya drutaṃ tasya siṃhalasya puro gatāḥ||

sarvametat pravṛttāntaṃ yathoditaṃ tathā tathā|

vistareṇa samākhyāya siṃhalamevamavruvan||

sārthavāha tvayā bhāryā kṣudraputrā tapasvinī|

bālakaśca sutaste'sau tyaktāvenāvubhau katham|

tadasmākaṃ vacaḥ śrutvā bhāryāṃ tāṃ svātmajaṃ ca tam|

saṃpaśyan kṛpayā sādho samanvāhartumarhasi||

iti taiḥ prārthyamāno'sau siṃhalastān suhṛjjanān|

sarvānapi samālokya pura evamabhāṣata||

bhavanto na sutā rājño bhāryāpīyaṃ na me khalu|

rākṣasī hi narāhārā tāmradvīpanivāsinī||

bālo'pyayaṃ na me putro nirmito māyayānayā|

iti satyaṃ mayā jñātvā kathyate na mṛṣā khalu||

tacchrutvā te janāḥ sarve tasya pitroḥ puro gatāḥ|

sarvametat pravṛttāntaṃ vistareṇa nyavedayan||

tanniveditamākarṇya pitarau tau prabodhitau|

svātmajaṃ taṃ samāmantrya pura evamabhāṣatām||

kṣamasva svātmajasnehādduhiturnṛpatestava|

bhāryāyāḥ pariṇīyāta aparādhaṃ sahasraśaḥ||

192

iti taduktamākarṇya siṃhalaḥ so'bhiroṣitaḥ|

pitroretat pravṛttāntaṃ nivedya caivamabravīt||

tāta neyaṃ sutā rājñaḥ bhāryāpi ca na me khalu|

dārako'yaṃ na me putro nirmito māyayānayā||

rākṣasīyaṃ narāhārā tāmradvīpanivāsinī|

asmānapi samāhartuṃ tāmradvīpādihāgatā||

iti putroditaṃ śrutvā tau mātāpitarāvapi|

tamātmajaṃ samālokya punarevamabhāṣatām||

sarvā api striyaḥ putra rākṣasya eva māyikāḥ|

tenāsyā aparādhatvaṃ kṣantumarhasi sarvathā||

ityetatkathitaṃ tābhyāṃ śrutvā sa siṃhalaḥ sutaḥ|

tau mātāpitarau paśyan punerevamabhāṣata||

yadyeṣā tāta yuṣmākamabhipretā manoramā|

dhārayata gṛhe hyetāṃ yāsyāmyanyatra sāmpratam||

iti putroditaṃ śrutvā tau mātāpitarau punaḥ|

ātmajaṃ taṃ samālokya snehādevamabhāṣatām||

dhāsyāmaḥ suta tāmenāṃ tavaivārthe gṛhe sadā|

yadi te rucitā neyaṃ kimasmākamanayātmaja||

iti tābhyāṃ kathitvāsau niṣkāsitā balāttataḥ|

siṃhakeśalino rājñaḥ sakāśaṃ sahasā yayau||

tatra sā sundarī kāntā saputrā dvāre sannidhau|

samupāsṛtya paśyantī mohayantī samāśrayat||

tāṃ dṛṣṭvā mantriṇo'mātyāḥ sarve kautūhalānvitāḥ

nṛpateḥ purato gatvā samīkṣyaivaṃ nyavedayan||

devātisundarī kāntā sakāntabālakātmajā|

rājadvāramupāśritya saṃpiṣṭhate pragalbhikā||

iti tairniveditaṃ śrutvā rājā sa siṃhakeśalī|

praveśayātra paśyeyamiti tān mantriṇo'bravīt||

193

mantriṇastathetyuktvā gacchantaḥ sahasā tataḥ|

vanitāṃ tāṃ samāhūya prāveśayannṛpālayam||

dṛṣṭvā tāṃ sundarī kāntāṃ rājāsau rāgamohitaḥ|

suciraṃ tāṃ samālokya tasthau niścaritendriyaḥ||

tataḥ sa nṛpatiḥ paśyan pṛṣṭvā tāṃ kauśalaṃ mudā|

kutastvamāgatā kasya putrīti paryapṛcchata||

tacchrutvā pramadā sā taṃ paśyantī nṛpatiṃ cirāt|

galadaśruviliptāsyā praṇatvaivamabhāṣata||

deva jānīhi māṃ putrīṃ tāmradvīpamahīpateḥ|

sārthavāhasya bhāryārthaṃ dadau sa nṛpatiḥ svayam||

tenāpi sārthavāhena pariṇītāsamādarāt|

tataḥ saṃprasthitānena sahehāgantumutsukā||

abdhitīre prāptā naurbhagnā yādo'nilāhatā|

kṛcchrāttataḥ samuttīrya tīramāsadya prācaran||

amaṃgaleti kṛtvāhaṃ choritānena jaṃgale|

tadātmajamimaṃ dhṛtvā śanairiha samāgatā||

pṛṣṭvāhaṃ sārthavāhasya gṛhaṃ gatvā samāśritā|

pitṛbhyāmapi saṃtyaktā nirvāhitā gṛhād balāt||

tadbhavaccharaṇe rājan kṣudraputrāhamāgatā|

tadbhavānsiṃhalaṃ pauraiṃ kṣamāpayitumarhati||

iti tayoktamākarṇya nṛpatiḥ sa samīkṣya tām|

samāśvāsya samāhūya mantriṇa evamabravīt||

mantriṇaḥ sārthavāhaṃ taṃ siṃhalaṃ siṃhanandanam|

gatvāhaṃ sahasāhūya samānayata sāmpratam||

iti rājñā samādiṣṭaṃ śrutvā te mantriṇo drutam|

siṃhalaṃ taṃ samāhūya nṛpasya samupānayat||

dṛṣṭvā taṃ samupāyātaṃ siṃhalaṃ sa narādhipaḥ|

sādaraṃ samupāmanyiṃ samīkṣyaivaṃ samādiśat||

194

siṃhalaṃ kena bhāryeṣā tvayā tyaktā nṛpātmajā|

kṣamasvaināṃ gṛhe nītvā sātmajāmabhipālaya||

ityādiṣṭaṃ narendreṇa śrutvā sa siṃhalo vaṇik|

sāṃjalistaṃ nṛpaṃ natvā samālokyaivamabravīt||

deva naiṣā sutā rājño bhāryāpi me suto'pyayam|

rākṣasīyaṃ narāhārā tāmradvīpādihāgatā||

tenaitatkathitaṃ śrutvā sa rājā rāgamohitaḥ|

siṃhalaṃ tāṃ ca samīkṣya punarevaṃ samādiśat||

sarvāḥ striyo'pi rākṣasya eva tatkṣantumarhati|

yedyeṣā nābhipretā te tyaktvā me dīyatāṃ tvayā||

etadrājoditaṃ śrutvā siṃhalaḥ sa vaṇiksudhīḥ|

nṛpatiṃ taṃ samālokya punarevaṃ nyavedayat||

rākṣasīyaṃ mahārāja na dadyām nāpi vāraye|

bhavān samyagvicāryaiva karotu te hitaṃ yathā||

iti taduktamākarṇya rājā sa rāgamohitaḥ|

ityuktvā siṃhato dhīraḥ tataḥ saṃpresthito gṛhe||

triratnasmṛtimādhāya tasthau dhairyasamāhitaḥ|

tāṃ kāntāṃ sasutāṃ svāntaḥpure prāveśayanmudā||

tataḥ sā ramaṇī kāntā rājānaṃ taṃ pramohitam|

ramayantī yathākāmaiḥ sukhairhṛtvā vaśe'nayat||

tayaiva saha saṃrakto rājā sa kāmananditaḥ|

yathākāmaṃ sukhaṃ bhuktvā cacāra svecchayā raman||

evaṃ sā rākṣasī nityaṃ ramayitvā yathecchayā|

nṛpatiṃ taṃ vaśīkṛtya svacchandaṃ samacārayat||

tataḥ sā rākṣasī rātro rājakulāśritān janān|

nṛpatipramukhān sarvān saṃprāsvapitān vyadhāt||

kṛtvā sarvān prasuptāṃstān prāsvāpanābhimohitān|

tataḥ sā sahasākāśāttāmradvīpaṃ mudācarat||

195

tatra sā sahasopeya tāḥ sarvā api rākṣasī|

purataḥ samupāhūya samālokyaivamabravīt||

bhaginyastena yuṣmākamekena siṃhalena kim|

siṃhakeśariṇo rājñaḥ siṃhakalpābhidhe pure||

nṛpatipramukhāḥ sarve janā antaḥpurāśritāḥ|

mayā kṛtāḥ prasuptāste prāsvāpanābhimohitāḥ||

āgacchata mayā sārdhaṃ sahasā tatra caremahi|

nṛpatipramukhān sarvān bhakṣiṣyāmo'dhunā vayam||

iti tayoktamākarṇya rākṣasyaḥ sakalā api|

ākāśāt sahasā gatvā siṃhakalpaṃ mudācaran||

tatra tāḥ sahasopetya sarvā rājakule sthitān|

nṛpatipramukhān sarvāṃllokān mudā ca khādire||

sarve'pi bhakṣitāstābhī rākṣasībhirnṛpādayaḥ|

janā rājakuladvāraṃ nodghāṭitamuṣasyapi||

rājakulopari prātaḥ pakṣiṇaḥ kuṇapāśinaḥ|

gṛdhrādayo virāvantaḥ prabhramantaḥ precirire||

tatra prātaḥ samāyātā amātyā mantriṇo janāḥ|

pakṣiṇo bhramato dṛṣṭvā tasthuḥ sarve'pi vismitāḥ||

kathaṃ rājakulaṃ dvāraṃ nodghāṭitaṃ ca sāmpratam|

bhramantaḥ pakṣiṇo'neke ityuktvā tasthurunmukhāḥ||

tatpravṛttāntamākarṇya siṃhalaḥ sahasotthitaḥ|

niśitaṃ khaḍgamādāya prācarattatra satvaraḥ||

tatra tāṃ janatāṃ paśyansiṃhalaḥ sa upāśritaḥ|

galadaśruviliptāsyaḥ purata evamabravīt||

bhavantaḥ kuṇapāhārā bhramantyatra khagā yataḥ|

tadrājāpi janāḥ sarve rākṣasyā bhakṣitā khalu||

taduktamiti tacchrutvā sarve'pi mantriṇo janāḥ|

kathamevaṃ tvayā jñātamityaprākṣustamādarāt||



196

tacchrutvā siṃhalaścāsau sarvānstān mantriṇo janān|

samīkṣya tatpuraḥ sthitvā sahasauvamabhāṣata||

bhavanto dīrghaniḥśreṇiḥ sahasānīyatāmiha|

āruhyopari gatvāhaṃ paśyāmyatra samantataḥ||

taduktaṃ mantriṇaḥ śrutvā niḥśreṇiṃ sahasā janaiḥ|

ānayitvāśu prāsāde prānte samadhyaropayan||

tān dṛṣṭvā siṃhalaḥ khaḍgaṃ dhṛtvābhiruhya saṃkraman|

prāsādopari saṃsthitvā trāsayattāḥ niśācarīḥ||

siṃhalaṃ khaḍgapāṇiṃ taṃ prāsādopari saṃsthitam|

rākṣasyastāḥ samālokya sarvā bhītā vibabhramuḥ||

tāsāṃ kāścicchiro dhṛtvā kāścitpādān bhujān parāḥ|

tāḥ sarvā api rākṣasyaḥ palāyitāstato drutam||

tataḥ siṃhala ālokya sarvāstā niṣpalāyitāḥ|

prāsādādavatīryāśu dvāraṃ samudaghāṭayat||

tataste mantriṇo'mātyā janāḥ sarve'pi sainikāḥ|

gatva samīkṣya rājādīn sarvān bhuktān vicukruśuḥ||

suciraṃ vilapitvā te sarve'pi mantriṇo janāḥ|

amātyāḥ sainikāḥ paurā viceruḥ saṃtrasitāśayāḥ||

tataḥ sa siṃhalo dṛṣṭvā sarvāṃstān mantriṇo janān|

amātyān sainikān paurān samāmantryaivamabravīt||

bhavanto mā vicarantyatra nāsti kācinniśācarī|

tatsarve samupāviśya paśyantāṃ sarvataḥ punaḥ||

tataste mantriṇo'mātyā janāḥ saṃvīkṣya sarvataḥ|

sarvarājakulaṃ sāntarbahistaṃ samaśodhayan||

tataste mantriṇo'mātyā brahmaṇādīn mahājanān|

sannipātya prajāścāpi samāmarnayaivamabruvan||

bhavanto'tra mṛto rājā vaṃśastasya na vidyate|

tadatra kaṃ kṛtvā mimīmahi vadantvidam||

197

iti tairmantribhiḥ proktaṃ śrutvā te brāhmaṇādayaḥ|

mahājanāḥ prajāścāpi sarve'pyevaṃ nyavedayan||

yaḥ prājñaḥ sātviko viro nītiśāstravicakṣaṇaḥ|

dayākāruṇyabhadrātmā sarvadharmahitārthabhṛt||

taṃ vidhinābhiṃṣiṃcyātra pratiṣṭhāpya nṛpāsane|

sarvarājyādhipaṃ kṛtvā pramāṇayantu sarvadā||

iti taiḥ kathitaṃ śrutvā kecidvijñā mahājanāḥ|

sarveṣāṃ mantriṇāṃ teṣāṃ purata evamabruvan||

siṃhalo'yaṃ sārthāvāhaḥ sātviko nītivitkṛtī|

dayākāruṇyabhadrātmā sarvasattvahitārthabhṛt||

īdṛgvīro mahāprājño dayākāruṇyasanmatiḥ|

maitrīśrīsadguṇādhāro nāsti kaścinmahājanaḥ||

tadenaṃ siṃhalaṃ vīramabhīṣiṃcya nṛpāsane|

pratiṣṭhāpya nṛpaṃ kṛtvābhimatāṃ sakalaiḥ saha||

iti tairuditaṃ śrutvā te'mātyā mantriṇo janāḥ|

sarve'pyanumataṃ kṛtvā tathā kartuṃ samārabhan||

tataste mantriṇo'mātyā brāhmaṇāśca mahājanāḥ|

siṃhalaṃ taṃ samāmanyiṃ purata evamabravan||

siṃhalātra yadasmākaṃ prajānāmapi saṃmatam|

tadanumodya rājyo'tra rājā bhaviturhasi||

iti tairmantribhiḥ sarvairamātyaiḥ sujanairdvijaiḥ|

prārthitaṃ siṃhalaḥ śrutvā tatpara evamabravīt||

bhavanto'haṃ vaṇigvṛttivyavahāropajīvikaḥ|

tatkathaṃ rājyasaṃbhāraṃ saṃvoḍhumabhiśaknuyām||

tadetanmama yogyaṃ na kṣamantu tadaśakyatām||

yadyogyaṃ karma tatraiva yojanīyo hi mantribhiḥ||

iti tenoditaṃ śrutvā te'mātyā mantriṇo janāḥ|

sarve taṃ siṃhalaṃ vīkṣya samāmantryaivamabruvan||

198

bhavatsadṛśaḥ sadbuddhirviryavān sadayaḥ kṛtī|

sātviko lokavikhyātaḥ kaścidanyo na nidyate||

yaccāsya nṛpatervaṃśe vidyate'pi na kaścana|

tadatredaṃ bhavān rājyamanuśāsitumarhati||

iti tairmantribhiḥ sarvaiḥ saṃprārthitaṃ niśamya saḥ|

siṃhalo mantriṇaḥ sarvān samālokyaivamabravīt||

bhavanto yadi māṃ sarve rājānaṃ kartumicchatha|

samaye nāhamicchāmi rājyaṃ samanuśāsitum||

iti tenoditaṃ śrutvā sarve te mantriṇo janāḥ|

amātyāstaṃ mahābhijñaṃ samalokyaivamabruvan||

yathā yadbhavatākhyātaṃ samayaṃ tattathā khalu|

sarve vayaṃ samādhāya cariṣyāmaḥ samāahitāḥ||

iti taduttamākarṇya siṃhalaḥ saṃprabodhitaḥ|

sarvānstān mantriṇo'mātyān samālokyaivamabravīt||

yadyetatsatyamādhāya sarve caritumacchatha|

tathātra rājyasaṃbhāraṃ saṃvoḍhumutsahe'pyaham||

tadbhavanto'tra me vākyaṃ dhṛtvā dharmānusādhinaḥ|

triratnabhajanaṃ kṛtvā careyuḥ sarvedā śubhe||

ityanuśāsanaṃ dhṛtvā mama dharmāsahāyīnaḥ|

sarvesattvahitādhāre dahrme caritumarhatha||

iti tenoditaṃ śrutvā sarve mantriṇo janāḥ|

amātyā dvijapaurāśca tatheti pratiśuśruvuḥ||

tataste mantriṇo'mātyā janā dvijā mahājanāḥ|

sarve'pi saṃmataṃ kṛtvā taṃ nṛpaṃ kartumārabhan||

tataste'tra pure samyagchodhayitvā samantataḥ|

dhvajachatrādyālaṃkārairmaṇḍanaiḥ samaśodhayan||

tataste pariśuddhe'hina siṃhalaṃ yathāvidhim|

abhiṣiṃcya mahotsāhaiścakruḥ lokādhipaṃ nṛpam||

199

nṛpāsane pratisṭhāpya sarve lokāḥ samantriṇaḥ|

siṃhalaṃ taṃ mahārājaṃ saṃsevire samādarāt||

tataḥ sa siṃhalo rāja sarvāṃllokāan vinodayan|

svasvadharme pratiṣṭhāpya śaśāsa svātmajāniva||

tadanuśāsanaṃ dhṛtvā sarve lokā dvijādayaḥ|

triratnabhajanaṃ kṛtvā saṃcevire śubhe sadā||

tadā tasya prabho rājye sarvatra viṣayeṣvapi|

nirutpātaṃ śubhorsāha prāvarttata nirantaram||

tathā sa mantribhiḥ sadbhiḥ nītidharmavicakṣaṇaiḥ|

sevyamāno mahāvijño rarāja devarāḍiva||

tatra sa nṛpatirjitvā janbūdvīpe mahībhujaḥ|

sarvānstān mantriṇo'mātyān samāmarnayaivamādiśat||

sajjīkriyatāmāśvatra caturaṃgabalaiḥ saha|

tāmradvipe gamiṣyāmi jetuṃ tā rākṣasīrapi||

tadādiṣṭaṃ samākarṇya sarve mantriṇo janāḥ|

caturaṃgabalānyevaṃ sahasā samasajjayan||

tataḥ sannāhya sa bhūmīndraścaturaṃgabalaiḥ saha|

saṃprasthito mahotsāhaistīraṃ prāpa mahodadheḥ||

tatra sa tāni sarvāṇi caturaṃgabalānyapi|

āropya vahaneṣvabdhau saṃprasthito caran mudā||

tatra sa saṃtaran sarvaiścaturaṃgavalaiḥ saha|

svastinā sahasāmbodheḥ pāratīramupāyayau||

tāmradvīpe tadā tatra rākṣasīnāṃ mahaddhvajaḥ|

repita āpaṇasthāne kampito'sūcayadbhayam||

taṃ prakampitamālokya rākṣasyo bhayaśaṃkitāḥ|

sarvā ekatra saṃmilya mitha evaṃ samūcire||

bhavantya āpaṇastho'thaṃ dhvajaḥ prakampito'dhunā|

jāmbudvīpanṛpā nūnamasbhiryoddhumāgatāḥ||

200

sajjīkṛtvā tadasmābhiḥ sthātavyamiha sāmpratam|

iti saṃbhāṣya tā draṣṭumabdhitīramupācaran||

tatrasthāḥ sakalāstāstān siṃhalādīn narādhipān|

tīrottīrṇān mahotsāhairdadṛśuryoddhumāgatān||

dṛṣṭvā tān samupāyātān rākṣasyastā bhayānvitāḥ|

kāścit palāyitā bhītāḥ kāścadyoddhaṃ samāśritāḥ||

yoddhaṃ pratyudgatāḥ kāścit kāścittasthurnirīkṣya khe||

tān pratyudgatān dṛṣṭvā siṃhalasyāġyāyā drutam|

vidyādharibhirāviṣṭā vīraiḥ śastraiḥ pradyotitāḥ||

avaśiṣṭā abhistāḥ siṃhalasya nṛpaprabhoḥ|

kṛtāṃjalipuṭā natvā pādayorevamabruvan||

kṣamasva no mahārāja vrajāmaḥ śaraṇe tava|

tadasmān yoṣito bālā hantuṃ nārhati kṣatriyaḥ||

iti saṃprārthitaṃ tābhiḥ śrutvā sa siṃhalaḥ prabhuḥ|

samayena kṣayaṃ va iti tā vīkṣyābravīt||

tacchutvā sakalā tāstaṃ siṃhalaṃ kṣatriyādhipama|

sāṃjalayaḥ punarnatvā samālokyaivamabravīt||

kiṃ samayaṃ samākhyātuṃ bhavatābhihitaṃ yathā|

tathā sarve vayaṃ dhṛtvā cariṣyāmaḥ sadāpi hi||

itiḥ tābhiḥ samākhyātaṃ niśamya sa nṛpaḥ sudhīḥ|

tāṃ sarvā rākṣasīḥ paśyan punarevamabhāṣata||

yadīdaṃ nagaraṃ tyaktvā sarve'nyatrādhitiṣṭhatha|

madvijite ca yadyatra nāparādhyetha kasyacit||

tadā yuṣmākamevāhamaparādhyakṣayamenahi|

tadanyathā kṛte yuṣmān sarvā hanyāṃ sa saṃśayaḥ||

iti tena samākhyātaṃ śrutvā tāḥ sakalā api|

siṃhalaṃ taṃ praṇatvā ca samālokyaivamabruvan||

svāmiṃstathā kariṣyāmo bhavānabhihitaṃ yathā|

tadasmān yoṣitā bālāḥ saṃpālayitumarhati||

201

iti saṃprārthya sarvāstā rākṣasyaḥ paribodhitāḥ|

tyaktvā tadviṣayaṃ gatvā vane'nyatra samāśrayan||

tatra sa siṃhalo rājā sāmātyā mantriṇo janāḥ|

sthitvā lokānadhiṣṭhāpya svasvadharme'nvaśāsata||

tatra te sakalā lokā dhṛtvā tannupaśāsanam|

triratnabhajanaṃ kṛtvā svasvardhaṃ samācaran||

tadaitaddharmabhāvena subhikṣaṃ nirupadravam|

saddharmamaṃgalotsāhaṃ prāvartata samantataḥ||

siṃhalena narendreṇa jitvā saṃvāsitaṃ svayam|

tenāsau siṃhaladvīpa iti prakhyāpito'bhavat||

yo'sau siṃhalo rājā tadāhamabhavaṃ khalu|

yaḥ siṃhakeśarī rājā jyeṣṭha eva mahallakaḥ||

tadābhūdrākṣasī yā sā veṣā evānupamā khalu|

yo valāho'śvarājo'bhūdeṣo'valokiteśvaraḥ||

tadāpyevaṃ sa lokeśo bodhisattvo vilokya mām|

aśvo bhūtvā samuttāryāpyabdherevaṃ mahadbhayāt||

evaṃ sa trijagannātho bodhisattvaḥ sadā svayam|

vilokya sakalān sattvān samuttārya bhayādavat||

tenāsya sadṛśo dharmo nāsti kasyāpi kutracit|

buddhānāmapi nāstyeva kuto'nyeṣāaṃ tridhātuṣu||

itthamayaṃ mahāsattvaḥ sarvalokādhipeśvaraḥ|

sarvadharmādhipaḥ śāstā mahābhijñā'dhirājate||

tena lokādhipāḥ sarve traidhātukādhipā api|

asya śaraṇamāśritya prabhajanti sadādarāt||

ye'pyasya śaraṇaṃ kṛtvā bhajanti sarvadādarāt|

durgatiṃ te na gacchanti saṃprayānti sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya munīndrasyopasaṃśritāḥ|

sadā dharmāmṛtam pītvā pracaranti jagaddhite||

tataste bodhisaṃbhāraṃ pūrayitvā yathākramam|

niḥkleśā bodhimāsādya saṃbuddhapadamāpnuyuḥ||

iti vijñāya ye sattvāḥ samīcchanti jināspadam|

tasya lokādhināthasya bhajantu śaraṇāśritāḥ||

iti śāstrā samādiṣṭaṃ śrutvā sarve sabhāśritāḥ|

lokāstatheti vijñapya prābhyanandan prabodhitāḥ||



||iti siṃhalasārthavāhoddhāraṇaprakaraṇaṃ samāptam