• Home
• Canon Text
• Romanized
• śāstrapiṭaka
• nāṭaka
• Pañcamo'ṅkaḥ

Pañcamo'ṅkaḥ

Technical Details

pañcamo'ṅkaḥ

pratīhāraḥ-

svagṛhodyānagate'pi snigdhe pāpaṃ viśaṅkyate snehāt|
kimu dṛṣtavahvapāyapratibhayakāntāramadhyasthe ?||1||

kṣaume bhaṅgavatīi taraṅgitadaśe phenāmbutulye vahan
jāhnavyeva virājitaḥ savayasā devyā mahāpuṇyayā|
dhatte toyanidherayaṃ susadṛśīṃ jīmūtaketuḥ śriyaṃ
yasyaiṣāntikavarttinī malayavatyābhāti velā yathā||2||

bhuktāni yauvanasukhāni yaśo'vakīrṇaṃ
rājye sthitaṃ sthiradhiyā caritaṃ tapo'pi|
ślādhyaḥ sutaḥ susadṛśānvayajā snuṣeyaṃ
cintyo māya nanu kṛtārthatayā'dya mṛtyuḥ||3||

sphurasi kimu dakṣiṇetara ! muhurmuhuḥ sūcayanmamāniṣṭam|
hatacakṣurapahataṃ te sphuritaṃ mama putrakaḥ kuśalī||4||

ālokyakyamānamatilocanaduḥkhadāyi
raktacchaṭānijamarīciruco vimuñcat|
utpātavātatalīkṛtatārakābha-
metatpuraḥ patati kiṃ sahasā nabhastaḥ ?||5||

tārkṣyeṇa bhakṣyamāṇānāṃ pannagānāmanekaśaḥ|
ulkārūpāḥ patantyete śiromaṇaya īdṛśāḥ||6||

gokarṇamarṇavataṭe tvaritaṃ praṇamya
prāpto'smi tāṃ khalu bhujaṅgamavadhyabhūmim|
āḍhāya taṃ nakhamukhakṣatasañca
vidyādharaṃ gaganamutpatito garutmān !||7||

nā'hitrāṇatkīrtirekā mayā'ptā
nāpi ślāghyā svāmino'nuṣṭhitā''jñā|
dattvātmānaṃ rakṣito'nyena śocyo
hā dhik ! kaṣṭaṃ ! vañcito vañcito'smi||8||

ādāvutpīḍapṛthvīṃ praviralapatitāṃ sthūlabinduṃ tato'gre
grāvasvāpātaśīrṇaprasṛtatanukaṇāṃ kīṭakīrṇā sthalīṣu|
durlakṣyāṃ dhātubhittau ghatanaruśikhare styānanīlasvarūpā-
menāṃ tākṣya didṛkṣurnipuṇamanusaran raktadhārāṃ vrajāmi||9||

āvedaya mamā''tmīyaṃ putra ! dukhaṃ suduḥsaham
mayi saṅkrāntametatte yena sahyaṃ bhaviṣyati||10||

vidyādhareṇa kenāpi karuṇā''viṣṭacetasā|
mama saṃrakṣitāḥ prāṇā dattvātmānaṃ garutmatte||11||

cūḍāmaṇiṃ caraṇayormama pātayatā tvayā|
lokāntaragatenāpi nojjhito vinayakramaḥ !||12||

bhaktyā sudūramavanāmitanamramauleḥ
śaśvattava praṇamataścaraṇau madīyau|
cūḍāmaṇirnikaṣaṇaurmasṛṇo'pyahiṃstraḥ
gāḍhaṃ vidārayati me hṛdayaṃ kathaṃ nu ?||13||

kurvāṇo rudhirārdracañcukaṣaṇairdroṇīrivādrestaṭīḥ
pluṣṭopāntavatāntaraḥ svanayanajyotiḥśikhāśreṇibhiḥ|
sajjadvajrakaṭhoghoranakharaprāntāvagāḍhāvaniḥ
śrṛṅgāgre malayasya pannagaripurdūrādayaṃ dṛśyate||14||

glānirnādhikapīyamānarudhirasyāpyasti dhairyyodadhe-
rmāsotkarttanajā rūjo'pi vahataḥ prasannaṃ mukham|
gātraṃ yanna viluptameṣa pulakastatra sphuṭo lakṣyate
dṛṣṭirmayyupakāriṇīva nipatatyasyāpakāriṇyapi||15||

śirāmukhaiḥ syandata eva rakta-
madyāpi dehe mama māṃsabhasti|
tṛptiṃ na paśyāmi tavāpi tāvat
kiṃ bhakṣaṇāttvaṃ virato garutman!||16||

āvarjitaṃ mayā cañcvā hṛdayāt tava śoṇitam|
anena dhairyyeṇa punastvayā hṛdayameva naḥ||17||

āstāṃ svastikalakṣma vakṣasi tanau nālokyate kañcukaḥ
jihve jalpata eva me na gaṇite nāma tvayā dve api !
tistrastīvraviṣāgnidhūmapaṭalavyājihyaratnatviṣo
naitā duḥsahaśokaśūtkṛtamarutsphītāḥ phaṇāḥ paśyasi !||18||

merau mandarakandarāsu himavatsānau mahendrācale|
kailāsasya śilātaleṣu malayaprāgbhāradeśeṣvapi|
uddeśeṣvapi teṣu teṣu bahuśo yasya śrutaṃ tanmayā|
lokālokavicāraṇagaṇairudugīyamānaṃ yaśaḥ||19||

svaśarīreṇa śarīraṃ tārkṣyāt parirakṣatā madīyamidam|
yuktaṃ netuṃ bhavatā pātālatalādapi talaṃ mām ?||20||

ātmīyaḥ para ityayaṃ khalu kutaḥ satyaṃ kṛpāyāḥ kramaḥ ?
‘kiṃ rakṣāmi bahūn kimeka’ miti te jātā na cintā katham ?
tārkṣyāttrātumahiṃ svajīvitaparityāgaṃ tvayā kurvatā
yenā''tmā pitarau vadhūriti hataṃ niḥśeṣametatkulam||21||

jvālābhaṅgaistrikagrasanarasacalatkālajihvāgrakalpaiḥ
sarpadbhiḥ sapta sarpiṣkaṇamiva kavalīkarttumīśe samudrān|
svairevotpātavātaprasarapaṭutarairdhukṣite pakṣavātai-
rasmin kalpāvasānajvalanabhayakare vāḍavāgnau patāmi||22||

viluptaśeṣāṅgatayā prayātān
nirāśrayatvādiva kaṇṭhadeśam|
prāṇāṃstyajantaṃ tanayaṃ nirīkṣya
kathaṃ na pāpaḥ śatadhā vrajāmi||23||

medosthimāṃsamajjā'sṛksaṅghāte'smiṃstvacā''vṛte|
śarīranāmni kā śobhā sadā bībhatsadarśane ?||24||

nityaṃ prāṇābhighātāt prativirama kuru prākkṛtasyānutāpaṃ
yatnāt puṇyapravāhaṃ samupacinu diśann sarvasattveṣvabhītim|
magnaṃ yenātra nainaḥ phalati pariṇataṃ prāṇihiṃsāsamutthaṃ
durgādhe vāripūre lavaṇapalamiva kṣiptamantarhradasya||25||

ajñānanidrāśayito bhavatā pratibodhitaḥ|
sarvaprāṇivadhādeṣa virato'dya prabhṛtyaham||26||

kvacidūdvīpākāraḥ pulinavipulairbhoganivahaiḥ
kṛtāvarttabhrāntirvalayitaśarīraḥ kvacidapi|
vrajan kūlāt kūlaṃ kvacidapi ca setupratisamaḥ
samājo nāgānāṃ viharatu mahodanvati sukham||27||

srastānāpādalambān ghanatimiranibhān keśapāśān vahantyaḥ
sindūreṇeva digdhaiḥ prathamaravikarasparśatāmraiḥ kapolaiḥ|
āyāsenā'lasāṅgayo'pyavagaṇitarujaḥ kānane candanānā-
masmin gāyantu rāgāduragayuvatayaḥ kīrtimetāṃ tavaiva||28||

utprekṣamāṇā tvāṃ tārkṣyacañcukoṭivipāṭitam|
tvadūduḥkhaduḥkhitā nūnamāste sā jananī tava||29||

gātrāṇyamūni na vahanti sacetanatvaṃ
śrātraṃ sphuṭākṣarapadāṃ na diraṃ śrṛṇoti|
kaṣṭaṃ nimītilamidaṃ sahasaiva cakṣu-
rhā tāta ! yānti vivaśasya mamāsavo'mī||30||

nirādhāraṃ dhairyya kamiva śaraṇaṃ yātu vinayaḥ ?
kṣamaḥ kṣāntiṃ voḍhuṃ ka iha viratā dānaparatā|
hataṃ satyaṃ satyaṃ vrajatu kṛpaṇā kvādya karuṇā ?
jagajjātaṃ śūnyaṃ tvayi tanaya lokāntaragate||31||

pakṣotkṣiptāmbunāthaḥ paṭutarajavanaiḥ preryyamāṇaiḥ samīraiḥ
netrāgniploṣamūrcchāvidhuravinipatatsānaladvādaśārkaḥ|
cañcvā sañcūrṇya śakrāśanidhanadagadāpretalokeśadaṇḍān
ājau nirjatya devān kṣaṇamamṛtamayīṃ vṛsṭimabhyutsṛjāmi||32||

uṣṇīṣaḥ sphuṭa eṣa mūrdhani vibhātyūrṇoyamantarbhruvo-
ścakṣustāmarasānukāri hariṇā vakṣaḥsthalaṃ spardhate|
cakrāṅkau caraṇau tathāpi hi kathaṃ hā vatsa madūduṣkṛtai-
stvaṃ vidyādharacakravartipadavīmaprāpya viśrāmyasi||33||

nijena jīvitenāpi jagatāmupakāriṇaḥ|
parituṣṭā'smi te vatsa ! jīva jīmūtavāhana||34||

abhilaṣitādhikavarade ! praṇipatitajanārttihāriṇi ! śaraṇye !
caraṇau namāmyahaṃ te vidyāvarapūjite ! gauri !||35||

samprāptākhaṇḍadehāḥ sphuṭaphaṇamaṇibhirbhāsurairuttanāṅgai-
rjihvākoṭidvayena kṣitimamṛtarasāsvādalobhāllihantaḥ|
sampratyābaddhavegā malayagirisaridvāripūrā ivāmī
vakraiḥ prasthānamārgerviṣadharapatayastoyarāśiṃ viśanti||36||

haṃsāsevitemapaṅkajarajaḥsamparkapaṅkojjhitai-
rutpannairmama mānasādupanataistoyairmahāpāvanaiḥ|
svecchānirmitaratnakumbhanihitaireṣā'bhiṣicya svayaṃ
tvāṃ vidyādharacakravarttinamahaṃ prītyā karomi kṣaṇāt||37||

agresarībhavatu kāñcanakrameta-
deṣa dvipaśca dhavalo daśanaiścaturbhiḥ|
śyāmo harirmalayavatyapi cetyamūni
ratnāni te samavalokya cakravarttin !||38||

trāto'yaṃ śaṅkhacūḍaḥ patagapatimukhādvainateyo vinīta-
stena prāgbhakṣitā ye viṣadharapatayo jīvitāste'pi sarve|
matprāṇāptyā vimuktā na gurubhirasavaścakravarttitvamāptaṃ
sākṣāttvaṃ devi ! dṛṣṭā priyamaparamataḥ kiṃ punaḥ prārthyate yat||39||

vṛṣṭiṃ hṛṣṭaśikhaṇḍatāṇḍavabhṛto muñcantu kāle dhanāḥ
kurvantu pratirūḍhasantataharicchasyottarīyāṃ kṣitim|
cinvānāḥ sukṛtāni vītavipado nirmansarairmānisai-
rmodantāṃ satataṃ ca bāndhavasuhṛdgoṣṭhipramodāḥ prajāḥ||40||

śivamastu sarvajagatāṃ parahitaniratā bhavantu bhūtagaṇāḥ|
doṣāḥ prayāntu nāśaṃ sarvatra sukhī bhavatu lokaḥ||41||

iti pañcamo'ṅkaḥ